چکیده:
در 14 جولای 2020 میلادی، دیوان بینالمللی دادگستری دو رای در ارتباط با قضایای مرتبط با هم صادر نمود: «درخواست تجدیدنظر در ارتباط با صلاحیت شورای ایکائو بر مبنای ماده 84 کنوانسیون بینالمللی هوانوردی» بین بحرین، مصر و عربستان سعودی در مقابل قطر و دیگری، «درخواست تجدیدنظر در ارتباط با صلاحیت شورای ایکائو بر مبنای بند 2 ماده 2 موافقت نامه بینالمللی خدمات هوایی» بین بحرین، مصر و عربستان سعودی در مقابل قطر. پیش از این هم، چندین اختلاف هوایی بینالمللی بین دولتهایدیگر در دیوان بینالمللیدادگستری مطرح شده است که اهمیت استدلالات طرفین در قالب لوایح آنها بسیار تعیین- کننده است. این قضایا شامل قضیه بحرین، مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی در مقابل قطر، قضیه ایرباس و چندین قضیه دیگر میگردد و به نظر میرسد که وجه مشترک تمامی این قضایا در استناد به ماده 9 کنوانسیون شیکاگو باشد که در آن، مناطقی از قلمروی هوایی یکی از دولتهای عضو برمبنای ضرورتهای نظامی یا ایمنی عمومی به عنوان مناطق ممنوعه پروازی اعلام شده و برآن اساس، از هواپیماهای کشوری دولتهای عضو دیگر خواسته میشود که از پرواز بر این مناطق خودداری نمایند.
خلاصه ماشینی:
اصل عدم مداخله و احترام به حاکمیت ملی کشورها و رضایت دولتها در رویه قضایی بینالمللی نیز مورد توجه قرار گرفته است به طوریکه دیوان بینالمللی دادگستری در قضیه نیکاراگوئه در بخشی از نظر خود به اعلامیه مجمععمومی سازمانمللمتحد در زمینه اصول حقوق بینالملل در روابط دوستانه و همکاری میان دولتها، طبق منشور ملل متحد اشاره و اظهار مینماید: “هر دولتی به خوداری از سازماندهی، تشویق، کمک یا مشارکت در آشوب های داخلی و اعمال تروریستی در کشور دیگری موظف است.
در دادخواست تقدیمی جمهوری اسلامی ایران به دیوان بینالمللی دادگستری، سه مورد مطالبه شده بود: “1- تجدیدنظرخواهی در مورد تصمیم ایکائو مورخ 17 مارس 1989 مبنی بر عدم نقض کنوانسیون شیکاگو توسط دولت ایالات متحده آمریکا؛ 2- تصمیمگیری در مورد نقض کنوانسیون منع و جلوگیری از اعمال غیرقانونی علیه امنیت هواپیمایی کشوری از سوی دولت ایالات متحده آمریکا به دلیل سرنگون نمودن هواپیمای ایران ایر ؛ 3- تعیین میزان غرامت قابل پرداخت از سوی دولت ایالات متحده به شرط احراز نقض مندرج در قسمت قبلی “ دولت ایران به منظور اثبات غیرقانونی بودن اقدام ایالات متحده در هدف قرار دادن هواپیمای ایران ایر به این موضوع اشاره داشت که: “دولت ایالات متحده علیرغم ادعای خود به طور کامل از ماهیت پرواز 655 ایران ایر آگاه بوده است.