چکیده:
در سومین استاندارد از استانداردهای اجرای عملیات حسابرسی آمده است: "شواهد کافی و قابل اطمینان باید از راه بازرسی، مشاهده، پرس و جو و دریافت تاییدیه کسب شود تا مبنایی مقبول برای اظهارنظر نسبت به صورتهای مالی مورد رسیدگی بدست آید. " تعیین میزان کمی و کیفی شواهد حسابرسی مورد نیاز هر کار حسابرسی، موضوعی است که به قضاوت حرفهای حسابرس بستگی دارد. لذا بحث در خصوص قضاوت حرفهای حسابرس و عوامل موثر بر آن را میتوان موضوعی بسیار مهم در حرفه حسابرسی برشمرد. به این دلیل که هماهنگی شواهد حسابرسی به دست آمده از منابع مختلف، قابلیت اعتماد بیشتری به حسابرس میدهد. بنابراین هماهنگی شواهد گردآوری شده رابطه معکوس با حجم شواهد مورد نیاز دارد به دیگر سخن هر چه شواهد گردآوری شده از هماهنگی بیشتری برخوردار باشند، نیاز حسابرس به جمع آوری شواهد بیشتر، کاهش مییابد. هرچه سیستم کنترل داخلی در پیشگیری، کشف یا اصلاح اشتباه یا تحریف با اهمیت ضعیف تر عمل کند، یعنی خطر کنترل بالاتر باشد، نیاز به شواهد حسابرسی بیشتر احساس میگردد. چرا که شواهد گردآوری شده از سیستمهای با کنترل داخلی قوی، از قابلیت اعتماد بیشتری برخوردار خواهند بود. که با توجه به اهمیت این حوزه تحقیق حاضر به ارزیابی و ارائه حوزههای قضاوت حرفهای حسابرس در ارتباط با کمیت و کیفیت شواهد حسابرسی پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
عوامل مؤثر بر چنین قضاوتی را میتوان به شرح زیر برشمرد: 1) قابلیت اعتماد شواهد حسابرسی 2) درجه متقاعدکنندگی شواهد 3) سودمندی شواهد برای اهداف حسابرسی 4) دشواری کسب شواهد 5) میزان هماهنگی اطلاعات کسب شده از منابع مختلف 6) هزینه کسب شواهد 7) خطر کنترل در سطح مانده حسابها و گروه معاملات 8) خطر ذاتی در سطح مانده حسابها و گروه معاملات و در سطح صورتهای مالی 9) سطح اهمیت اقلام مورد رسیدگی 10) خطر پذیری یا خطرگریزی حسابرس(یا موسسه حسابرسی) 11) خطر صدور احکام انضباطی از طرف جامعه حسابداران رسمی ایران 12) خطر اقامه دعاوی حقوقی علیه حسابرس در بخش50 استانداردهای حسابرسی، از دوازده مورد مذکور، تنها به شش مورد از آنها (موارد 1-6)، اشاره شده است و در مواردی نیز مورد بررسی قرار گرفتهاند.
عوامل مذکور براساس استانداردهای حسابرسی و تجربیات حرفه ای شامل 12 مورد به شرح زیر میباشد: ــ خطر ذاتی ــ خطر کنترل ــ خطر قابل پذیرش حسابرسی ــ خطر صدور احکام انضباطی ــ خطر اقامه دعاوی حقوقی علیه حسابرس ــ سطح اهمیت اقلام مورد رسیدگی ــ درجه متقاعد کنندگی شواهد حسابرسی ــ قابلیت اعتماد شواهد حسابرسی ــ میزان هماهنگی شواهد گردآوری شده از منابع مختلف ــ سودمندی شواهد برای اهداف حسابرسی ــ دشواری و هزینه کسب شواهد حسابرسی حسابرسی "حسابرسی، فرایندی است منظم و با قاعده، جهت جمع آوری و ارزیابی بی طرفانه شواهد درباره ادعاهای مربوط به فعالیتها و وقایع اقتصادی، به منظور تعیین درجه انطباق این ادعاها (اظهارات) با معیارهای از پیش تعیین شده وگزارش نتایج به افراد ذینفع".