چکیده:
اسلام بهعنوان عالیترین و تنها منبع واحد برای سعادت انسان، توانایی دستیابی به محیطی با ارزشهای واقعی فردی و اجتماعی با هویت اسلامی را دارد. در این رابطه شهر اسلامی با تأثیرپذیری از فرهنگ و آموزههای دینی، از قابلیت داشتن جامعهای پایدار و ایدهآل، برای رشد فضایل انسانی و رسیدن به کمال نهایی برخوردار است. هدف این تحقیق ایجاد محیطی مطابق با اصول و ارزشهای اسلام؛ متناسب با نیاز و فعالیت مسلمانان برای رسیدن به سرزندگی معنایی و تقرب الهی است. بنابراین ضمن بررسی دیدگاه دین اسلام به مبحث شهر، هنر و معماری اسلامی، سعی دارد؛ تعاریف، فعالیتها و عرصههای مختلف اجتماعی و فردی انسان در ارتباط با عوامل مؤثر در ادراک محیطی آرمانشهر اسلامی را شناسایی نماید. یافتههای پژوهش نشان میدهد؛ بازبینی و کاربردی شدن کیفیتهای فضایی، عناصر و کالبد محیط در استفاده از منابع، اصول و معیارهای ارزشی شهر اسلامی، با در نظر گرفتن تنوع فضایی، شرایط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، زمانی و مکانی هر شهر با کلیت ثابت برای رسیدن به شهر ایدهآل در حکومت آخرالزمان قابلیت وجودی خواهد داشت. تحقیق حاضر کیفی است، و با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، با تجزیه و تحلیل و جمعآوری اطلاعات، از نوع مطالعه اسنادی و تاریخی، به بررسی ویژگیها و عوامل مؤثر در ساختار شهر اسلامی میپردازد.
Islam, as the most excellent and only source of human happiness, has the ability to achieve an environment with real individual and social values with an Islamic identity. Influenced by religious culture and teachings, the Islamic city has the capability to have a stable and ideal society for the growth of human virtues and achieve ultimate perfection. The purpose of this research is to create an environment in accordance with the principles and values of Islam and with the needs and activities of Muslims to achieve semantic vitality and divine closeness. Therefore, while examining the view of Islam on the subject of the city, Islamic art and architecture, it tries to define and identify different activities along with social and individual areas of human beings in relation to the effective factors on the environmental perception of the Islamic utopia. The findings of this study show that, taking into account the spatial diversity and social, economic, cultural, temporal and spatial conditions of any city with a fixed totality, the spatial qualities of elements and the body of environment are reviewed and applied in the use of resources, principles and value criteria of the Islamic city in order to achieve the ideal city in the apocalyptic government. As a qualitative research and through analyzing and collecting information with the descriptive-analytical method, the present research, from the type of documentary and historical study, examines the characteristics and factors affecting the structure of the Islamic city.
خلاصه ماشینی:
ادراک فضايي در مفاهيم و مباني الگوهاي شکل دهنده شهر اسلامي 1* خديجه السادات موسوي علي علايي **٢ تاريخ دريافت :١٣٩٩/٠٧/١٤ 3*** تاريخ پذيرش :١٣٩٩/١٢/٠٩ سيدرضا موسوي چکيده اسلام به عنوان عاليترين و تنها منبع واحد براي سعادت انسان ، توانايي دستيابي به محيطي با ارزش هاي واقعي فردي و اجتماعي با هويت اسلامي را دارد.
بنابراين ضمن بررسي ديدگاه دين اسلام به مبحث شهر، هنر و معماري اسلامي، سعي دارد؛ تعاريف ، فعاليت ها و عرصه هاي مختلف اجتماعي و فردي انسان در ارتباط با عوامل مؤثر در ادراک محيطي آرمان شهر اسلامي را شناسايي نمايد.
مدل طراحي شهري ارائه شده مفاهيمي از سامان دهي عرصه هاي کالبدي فضاي شهر اسلامي و اهداف متنوع توسعه روابط اجتماعي شهرسازي را تا حدي به نمايش ميگذارد که تاحدي هم راستا با موازين آموزه هاي دين اسلام است .
اصول هويت بخش و توسعه پايدار در آرمان شهر اسلامي هر مجموعه زيستي داراي ارزش هاي محيطي مختص به خود است ؛ که در طول زمـان بـه - واسطه مجموعه اي از نيروها و عوامل فرهنگي، جغرافيـايي، اقتصـادي، معنـوي، سياسـي و تکنولوژي در کالبد سيماي شهر شکل گرفته و تحت تأثير اين شرايط هويـت هـاي شـهري متنوعي با ويژگيهاي منحصربه فردي ايجاد ميکند.
براي جلوگيري از يکنواختي و تيپ بندي حداکثري در شکل ظاهري شهر اسلامي، لازم است در ترکيب عناصر و فضاهاي کالبدي شهري از تنوع سبک هاي هنري بـا هندسه و الگوهاي اسلامي ساده و معنادار ايده پردازي شود.