چکیده:
دو کشور روس و انگلیس، به سبب موقعیت استراتژیک خراسان، از جمله همسایگی با روسیه در نقاط مختلف این منطقة پهناور کنسولگری داشتند و مرکز فعالیت آنها در مشهد بود. پس از گشایش کنسولگری انگلستان در مشهد، تاسیس درمانگاه و مداوای بیماران توجه ماموران کنسولگری را جلب کرد. در این مقاله زمینههای توجه انگلستان به این موضوع بررسی میشود و اینکه فعالیتهای پزشکان درمانگاه کنسولگری انگلستان تا چه حد در پزشکی نوین شهر مشهد اهمیت داشته است. حضور جراحان و پزشکان انگلیسی در گسترش امور بهداشتی و پیشرفت پزشکی در مشهد موثر بوده است. در این مقاله ضمن بررسی وضعیت بهداشت مشهد، به زمینههای تاسیس کنسولگری انگلستان و گزارشهای پزشکی آنها اشاره خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
در اين مقاله زمينه هاي توجه انگلستان به اين موضوع بررسي مي شود و اينکه فعاليت هاي پزشکان درمانگاه کنسولگري انگلستان تا چه حد در پزشکي نوين شهر مشهد اهميت داشته است .
در اين باره نظرات متفاوت است ، اما آنچه مسلم است اين است که ، حضور و آمد و شد ايـن هيأت ها و پزشکان در توسعه و بهبود وضع بهداشت و درمان و آشنايي مردم بـا پزشـکي نوين بي اثر نبودو در بنيان گذاري مراکز بهداشتي و درماني و تأسيس بيمارسـتان هـا و درمانگاه ها نقش داشت (نامجوي نيک ، ١٣٨٨: ٨٣).
در مشهد بود، وضعيت درمانگاه کنسولگري انگلسـتان و بيمـاراني کـه وارد اين بيمارستان مي شدند راچنين توصيف کرده است : «پاي يک دزد معروف و شريک وي را از قوزک قطع کردنـد تـا ديگـر بـه اعمـال نامشروع اقدام نکنند.
دولت ايران هم براي جلوگيري از گسترش طاعون پزشـکان حـاذق را بـه نـواحي مشکوک اعزام مي کرد: دکتر مسيح السلطنه که حدود چهارده سال پـيش بـراي جلـوگيري از گسـترش طاعون و مداواي بيماران به سيستان آمده و به واسطه حسن خدمت موفـق بـه دريافـت نشان ويکتوريا شده بود قرار است به سرخس اعزام شـود تـا پـس از بررسـي علـل بـروز بيماري طاعون در آن منطقه گزارش لازم تهيه کنـد.
چنانکه گسترش بيماري هايي همچون آنفولانزا نيز موجب از بين رفتن انبوهي از مردم مشهد شد و اين موضوع در گزارش هاي کنسولگري انگلستان چنين منعکس شده است : آذرماه ١٣٠٢،آنفلوآنزادرظرف يک ماه گذشته به همه جاسرايت کـرده اسـت .