چکیده:
در راستای معقول سازی آموزه های اسلامی، پاسخ به حکمت برخی از مجازات های خشن از جمله اعدام مرتد ضروری است . در پژوهش حاضر نویسندگان با یک دسته بندی نو، راهبردهای اسلام در مقابله با ارتداد را مورد بررسی قرار داده اند. راهبردهای اسلام در مقابله با ارتداد از راهبردهای کلامی و اخلاقی آغاز شده و با راهبرد فقهی به پایان میرسند. اسلام تنها با جعل مجازات و اعمال قوانین خشن با منکرات مبارزه نکرده است . بخش اعظم آموزه های اسلامی در رابطه با تربیت ، تبلیغ ، اصلاح ، تعلیم ، تذکر، و اموری از این قبیل است . اسلام در مقابله با همه ناهنجاریها و از جمله ارتداد، از راهبردی پیش گیرانه پیروی کرده تا درمان گرایانه . همه احکام و معارف اسلام انسان را از همه ابعاد وجودی و به لحاظ تمامی ظرفیت هایش مورد نظر قرار داده است . اصل تقدم پیش گیری بر درمان در جای جای معارف و احکام اسلامی مشاهده می - شود. اسلام منتظر این نیست که بزهکاری، ناهنجاری و ارتدادی در جامعه رخ دهد، تا با مجازات بزهکاران ، ناهنجاران و مرتدان حس انتقام جویی خود را ارضا نماید. بلکه با نگاه حکیمانه و مهرجویانه همواره در صدد این است که اصلا موارد پیش گفته به وقوع نپیوندد. از رو احکام و معارف اسلامی به گونه ای است که اگر به درستی رعایت شود، اصلا هیچ ارتدادی ایجاد نمیشود. طبیعی است که ارتداد در صورتی که از سوء اختیار و خبث باطن نشات گرفته باشد، بایستی با راهبردی نظیر اعدام با آن مقابله کرد.
خلاصه ماشینی:
اما نکته حائز اهميت اين است که اسلام تنها به وسيله اعدام با ارتداد مقابله نکرده ، بلکه با کاربست شيوه هاي خاصي هدف نهايي خود (حاکميت توحيد) را تأمين کرده است .
اين پژوهش بر آن است که برنامه هاي اسلام را در مقابله با ارتداد تبيين کرده ، نظم و ترتيب حاکم بر آن را مورد بررسي قرار دهد.
يافتن راهبردهاي گوناگون اسلام در مقابله با اين پديده ميتواند حکيمانه بودن قانون مزبور را اثبات کرده ، تقويت بنيادين اعتقادات و درستي آموزه هاي اسلامي را در پي داشته باشد.
از مهم ترين مزايا که در اين دين به چشم ميخورد ارتباط تمامي اجزاي دين به يکديگر است ، ارتباطي که باعث وحدت کامل بين آن ميشود، به اين معنا که روح توحيد در فضائل اخلاقي که اين آيين بدان دعوت ميکند ساري و روح اخلاق نامبرده در اعمالي که مردم را بدان تکليف فرموده جاري است ، در نتيجه تمامي اجزاي دين اسلام بعد از تحليل به توحيد بر ميگردد و توحيدش بعد از تجزيه به صورت آن اخلاق و آن اعمال جلوه ميکند، همان روح توحيد اگر در قوس نزول قرار گيرد آن اخلاق و اعمال ميشود و اخلاق و اعمال نامبرده در قوس صعود همان روح توحيد ميشود، هم چنان که قرآن کريم فرمود: «إليه يصعد الکلم الطيب و العمل الصالح يرفعه ».
اصل تدريج و مدارا در تبليغ اسلامي بهترين مصداقي است که ميتوان از آن به عنوان زيربناي راهبرد مقابله اي اسلام با ارتداد ياد کرد.
حکمت و رحمت خدا از سويي و کرامت انسان از سوي ديگر مقتضي است که راهبردهاي پيش گيرانه بر راهبردهاي درمان گرايانه مقدم شود، از اين رو اسلام ابتدا با راهبردهاي نرم فرهنگي و در صورت کارساز نبودن ، با راهبرد قانوني در صدد مقابله با ارتداد برآمده است .