چکیده:
ویژگی اصلی رفتار اجتماعی انسان که باعث تمایز او از سایر حیوانات میگردد، ظرفیتش برای تعامل دوسویه با دیگران است . چنین ظرفیتی نظریه ی ذهن نامیده میشود؛ امروزه نظریه ی ذهن بر پایه ی رشد این ظرفیت شناختی است که رفتارهای دیگران معنیدار شده و قابل درک میشوند. عنصر اساسی در نظریه ی ذهن درک عوامل هدفمندی رفتار و جهت دار بودن ادراک دیگران است . نظریه ی ذهن احتمالا واکنشی انطباقی به تعاملات اجتماعی اولیه میباشد که در قرآن و روایات نیز به آن پرداخته شده است اما اختصاصا از واژه ی ذهن استفاده نشده بلکه کلمات دیگری که به لحاظ معنا و مفهوم بیانگر «ذهن » است به کار رفته است . در پایان این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی تدوین گردیده است ، این نتیجه حاصل می گردد که با وجود تاکید بر آموزه های دینی مبنی بر حجت الهی قلمداد نمودن عقل ، ذهن یا عقل ممکن است مبتلا به آسیب هایی چون اختلالات اضطرابی ، وسواسی –
اجباری ، اسکیزوفرنی ، افسردگی ، شخصیت ، آلزایمر و... شود که در قرآن نیز شامل : بیماری ، قساوت ، انحراف ، زنگار، کور شدن و مهر شدن قلب ، اختلال اضطراب فراگیر، وسواس ، آلزایمر (فراموشی ) و افسردگی است .
خلاصه ماشینی:
بيماري انديشه در باب شناخت هاي عقلي، مقصود از بيماري انديشه ، ديوانگي نيست ، بلکه منظور اين است که آينه عقل با غبارهاي طوفان هوس و زنگارهاي ظلم و کفر و اسراف و فسق از حال اعتدال و طبيعي خارج مي شود و در نتيجه نمي تواند کار خود را که نشان دادن حقايق عقلي است ، درست انجام دهد.
بنابراين ، منافقان در حقيقت ، خود عامل شدت يافتن بيماري خويش اند و اين که قرآن مي گويد خداوند بيماري آنان را افزايش مي دهد بدين معنا نيست که خداوند با آنان دشمني دارد، بلکه همان طور که قبلا (در مورد مانعيت ظلم و کفر و اسراف و فسق از شناخت هاي عقلي و قلبي) توضيح داده شد، چون همه پديده هاي جهان بالأخره منتسب به آفريدگار جهان است ، بيماري منافقان و شدت يافتن آن نيز منتسب به اوست .
از ديدگاه قرآن کريم کردار ناشايسته انسان موجب چرک شدن و زنگار گرفتن آينه عقل و قلب او مي شود و اين زنگار انديشه و روان انسان را بيمار مي کند و انسان با ابتلا به اين بيماري از ادراک حقايق عقلي و قلبي محروم مي شود:(چنين نيست ؛ بلکه آنچه کسب کرده اند (کردار ناشايسته آنان ) بردل هايشان زنگ زده است )(مطففين : ١٤).
کور شدن قلب قرآن کريم کساني را که مبتلا به بيماري انديشه هستند و اين بيماري، آنان را از شناخت حقايق عقلي محروم کرده است ، کور مي داند.