چکیده:
سیاست خارجی پهلوی دوم به ویژه در دهه آخر حکومت پهلوی دست خوش تغییرات ساختار نظام بین الملل بود. به دلیل قرار داشتن ایران در بلوک غرب نقش های زیادی برای تامین امنیت در خاورمیانه به ایران داده شد. در بهبه ی جنگ سرد پس از خروج انگلیس در سال ١٩٧٠ از منطقه خاورمیانه ، امریکا برای حفظ این منطقه از خطر کمونیست ، سیاست دوستونی را مبتنی بر کمک مالی عربستان و ژاندارمی ایران که مهم ترین کشورهای متحد بلوک غرب در خاورمیانه بودند، برای حفظ امنیت این منطقه به اجرا گذاشت . بر همین اساس وقتی شورشیان ظفار به کمک یمن جنوبی علیه سلطان قابوس غرب گرا قیام کردند ایران وارد عمل شد. این پژوهش به واکاوی علل ورود ایران به جنگ داخلی عمان میپردازد و در این راستا این سوالات را مطرح میکند که : « دکترین دو ستونی نیکسون در سیاست خارجی پهلوی چه اثراتی داشت ؟» و «عواملی که باعث ورود ایران به جنگ داخلی عمان شد کدامند؟» و این فرضیه ها را مطرح میکند که «دکترین نیکسون باعث ایجاد سیاست مستقل ملی در گفتار و وابستگی به امریکا در عمل در عرصه سیاست خارجی در دهه پایانی حکومت پهلوی دوم شد.» و «محمدرضا شاه به اقتضاء کارکرد ژاندارمی منطقه از سوی آمریکا و متغیر شخصیت خود وارد جنگ ظفار شد».
خلاصه ماشینی:
- محمدجعفر چمن کار در مقاله تأثيرات ژئوپولتيک جنگ ظفار بر منطقه مينويسد: اگر بپذيريم بر اساس دکترين نيکسون ايران يگانه حافظ عمده در پاسداري از بخش هاي شمالي و جنوبي تنگه هرمز محسوب ميشد و با چراغ سبز دولت عمان و حمايت کشورهاي ذينفع ، نيروهاي مسلح خود را در خليج فارس تا بخش هايي از اقيانوس هند، جولان ميداد؛ رويداد نادري که در تاريخ معاصر منطقه براي نخستين بار به وقوع پيوست .
اين اصل از مهم ترين اصول دکترين نيکسون بود که ساختار سياست خارجي آينده امريکا را در مناطق مختلف جهان ، به ويژه خليج فارس ترسيم کرد(چمن کار، بيتا ص ٥).
شاه قبل از اجراي استراتژي دو ستوني با طرح هاي قبلي آمريکاييها براي مبارزه با کمونيسم همکاري کرده بود: ترومن : بر اساس دکترين وي، هر زمان و هر جا که يک دولت ضد کمونيست از طرق مختلف ، مانند شوراندن ياغيان بومي، دخالت خارجي يا حتي فشار ديپلماتيک مورد تهديد قرار گيرد، آمريکا با کمک هاي اقتصادي، سياسي و مهم تر از همه نظامي از آن دولت حمايت خواهد کرد.
نتيجه گيري دکترين نيکسون در سال ١٩٧٠ به دنبال شکست آمريکا در ويتنام اعلام گرديد که به جاي دخالت مستقيم نيروهاي نظامي آمريکا بر حمايت از حکومت هاي وابسته هر منطقه تأکيد داشت و در اين چارچوب رژيم پهلوي در ايران و رژيم آل سعود در عربستان را براي اجراي برنامه هاي استراتژيک خود در منطقه خليج فارس برگزيده بود.