چکیده:
حجیت فهم سلف اساسیترین مبنای فکری سلفیه است. آنان بر این باورند که فهم سلف به دلیل عواملی مثل سلامت نفس در دریافت نصوص، قرابت با پیامبر، نزدیکبودن به زمان نزول قرآن، اسلم، اعلم و احکم از خلف است. سلفیان برای توجیه دیدگاه خود به آیات مختلفی استدلال کردهاند. آیه صدم سوره توبه از ادله مهم آنان بر این مدعاست. آنان با تمسک به عموم این آیه و برقراری ارتباط میان تبعیت و فهم در پی اثبات حجیت فهم سلف بر آمدهاند. هرچند سلفی که بر تبعیت علمی و عملی خود بر آموزههای پیامبر پایبند مانده است دارای فضیلت است، ادعای تبعیت مطلق از آنان بدون دلیل است. استدلال به آیه صدم سوره توبه نیز با اشکالات فراوانی همچون خلط معنای عمل با فهم، عمومیتنداشتن آیه، عدم تلازم میان رضایت و حجیت فهم، مطلقنبودن معنای تبعیت و روایات دلالتکننده بر فضیلت خلف بر سلف روبهروست. در این مقاله سعی شده است علاوه بر تبیین مدعای سلفیان به بررسی و نقد ادله آنان پرداخته شود.
The most basic intellectual basis of Salafieh is the reliability (hojjiyat) of the predecessor’s (salaf) understanding. They believe that the predecessor’s understanding [of sunnah] is more correct, wise and valid in comparison with the descendent’s (the khalaf) understanding , due to factors such as better understanding of the texts, being closer to the Prophet, and being close to the time of the Qur’an’s revelation. The Salafieh have argued in favor of their view by various verses of Qur’an. One of their most important arguments for this claim is verse 100 of surah Al-Tawbah. Relying on the general sense of this verse and connecting obedience and understanding, they have sought to prove the authority of the predecessor’s understanding. Although a predecessor who obeys the Prophet’s teachings in his/her thought and practice is more virtuous, but there is no reason to claim their absolute obedience. Proving this claim by verse 100 of surah Al-Tawbah has many drawbacks including: confusing the meaning of practice with understanding, lack of generality of the verse, lack of connection between consent and authority of understanding, lack of the absolute meaning of obedience and narrations indicating the superiority of successors over predecessors. In addition to explaining the Salafieh’s claim, I have tried to examine and critique their arguments in this article.
خلاصه ماشینی:
آنان بر اين باورند که مراد خداوند در آيه «السابقون الاولون من المهاجرين و الانصار و الذين اتبعوهم باحسان رضـي الله عنهم و رضوا عنه » حجيت فهم اصحاب ، تابعين و پيروان تابعين است ؛ در حالي که اين آيه و تمامي آياتي که سلفيان به آن تمسک ميکنند، مدعاي آنان را ثابت نميکند؛ بلکه آيات فراواني در قرآن ، روايات و شـواهد بسياري در اين زمينه وجود دارد که مدعاي آنان را نقض ميکند.
سلفيان معتقدند بنا بر روايت خير القرون (بخـاري، ۱۴۲۲ق ، ج ۳، ص ۱۷۴/ نيشــابوري، ۱۴۲۴ق ، ج ۴، ص ۱۹۶۳) کـه پيـامبر فرمودند بهترين مردم ، مردمان قرن من هستند، سپس کساني که در پي ايشان ميآيند و سپس ديگراني که در پي آنان ميآيند، سلف را منحصر در سه قرن اوليه اسلام يعني صحابه ، تابعين و تابعين تابعين ميکنند؛ اين در حالي اسـت که اگر فرض کنيم «السـابقون الاولون » دربرگيرنده تمام صـحابه و «الذين اتبعوهم باحسان » نيز شامل تمام تابعين شود، باز هم آيه مثبت مدعاي آنها نيست ؛ چراکه دربرگيرنده تابعين تابعين نيسـت ؛ علاوه بر اينکه برخي بزرگان سـلفي معتقدند آيه صـد سـوره توبه تنها مثبت وجوب تبعيت از صحابه است و تابعين و تابعين تابعين از اين آيه خارج اند (ابن قيم ، ۱۴۱۱ق ، ج ۴، ص ۹۴).
سـلفيها بر اين باورند که آيه عام اسـت و همين سـبقت زماني سلف بر خلف معيار و دليل براي تبعيت و حجيت فهم آنان است .