چکیده:
موضوع امامت و امام شناسی، از جایگاه بسیار والایی در معارف دینی و اعتقادات اسلامی برخوردار است.اصل امامت و رهبری، به طور اجمال، مورد قبول تمام فرق اسلامی بوده و این بیان حضرت امیر المومنین7 که فرمود: مردم به ناچار باید فرماندهی داشته باشند. (نهج البلاغه، خطبه 4) کاملا در همه جوامع احساس میشود، اما از دیدگاه شیعه، امامت یکی از اصول مذهب بوده و امام هر زمان، شخصی منصوب از جانب شارع مقدس میباشد که دارای صفات وخصوصیات منحصر به فرد است؛ لذا شایسته است معنا و صفات امام را از قرآن کریم و تفسیر آن را از عدل و همتای قرآن یعنی اهل بیت: جویا شویم، تا در شناخت مصادیق امام هدایت، دچار توهم و اشتباه نشده و معارف دین خود را از نا اهلان و مدعیان دروغین دریافت نکینم.در این گفتار، به دنبال بیان معنا و صفات امام و مصادیق امام هدایت با استفاده از آیات شریف قرآن کریم هستیم و از روایات هم در این رابطه بهره میبریم.
خلاصه ماشینی:
در کتاب التحقیق فی کلمات القرآن مینویسد: امام بر وزن کتاب، در اصل مصدر است، سپس برهر چیزی که مورد توجه و مقصود قرار گرفته اطلاق شده است و هرچیزی که مصداق و مظهر کاملی برای این معنا باشد امام نامیده میشود، و امام با اختلاف موارد و قصد کنند گان و متوجهین و اعتبارات مختلف، تفاوت پیدا میکند، مثلا امام جماعت، امام جمعه، امام هدایت، امام گمراهی و… هر کدام با دیگری تفاوت دارد (مصطفوی، 1368: ج1، ماده امام).
روایاتی از طریق اهل بیت: رسیده که «امام مبین» در آن، به امیرالمومنین علی7 تفسیر شده است؛ از جمله در حدیثی از امام باقر7 از جدش7 نقل شده است که فرمود: هنگامی که آیه >و کل شیءٍ أحصیناه فی إمام مبین< نازل شد، ابوبکر و عمر بر خاستند و عرض کردند: «ای پیامبر!
مرحوم علامه طباطبایی، در پایان تفسیر این آیه شریف و نقل این دو حدیث، میفرماید: … این دو حدیث، اگر صحیح باشند، تفسیر به حساب نمیآیند؛ بلکه مضمون آنها جزء بطن قرآن و اشارات و رموز آن هستند (تأویل هستند) و مانعی ندارد که خداوند به کسی که موحّد راستین است و بندگی خالصانه برای خدا دارد، علم به (لوح محفوظ) و کتاب مبین خودش را روزی فرماید، و آن شخص موحّد و مخلص، پس از پیامبر6 سید الموحدین علی7 است (علامه طباطبائی، بیتا: ج 17، ص 70).