چکیده:
یکی از مباحث مهمی که در کتب تعلیمی عرفان جایگاه خاصی دارد و بیشتر نویسندگان کتب تعلیمی تصوف و عرفان به شـرح
و بسط آن پرداختهاند، موضوع مقامات و حالات عارفان در راه وصول به حق و رسیدن به کمال نهایی است. صوفیه مراحل خود
را در سیر و سلوک از جهت دیگر به عنوان حالات و مقامات طبقه بندی کردهاند. مقامات از مهم تـرین مباحـث عرفـان و تصـوف
اسلامی است که سلوک عارف به سوی حقیقت را امکان پذیر میکند. در اکثر کتب مهم عرفانی ایـن مقامـات مـورد توجـه قـرار
گرفته است از جمله این متون عرفانی منطق الطیر عطار نیشابوری است که به بازتاب این مقامات پرداخته است. در منطق الطیـر
عطار هفت مقام طلب، مقام عشق، مقام معرفت، مقام استغنا، مقام توحید، مقام حیرت، مقام فقر و فنا آورده شده است. در ایـن
مقاله که با روش توصیفی و تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانهای صورت گرفته است برآنیم به بازتاب این هفت وادی و مقام
عرفانی همراه با شواهد شعری بپردازیم
خلاصه ماشینی:
در اصطلاح ، از خواهش هاي نفساني پاک شدن و اشياء عالم را مظهري حق دانستن در مورد ريشه و اشتقاق لفظ صوفي، عده اي صوفي را مشتق از صفا و بعضي منسوب به «صفه » دانسته اند و ابوريحان بيروني اين واژه را مشتق از «سوفا» ي يوناني به معني حکمت و حکيم خوانده اند، (زرين کوب ، ١٣٦٦: ٤٠) ابوالقاسم قشيري معتقد است که عنوان تصوف در ميان مسلمانان قبل از سال دويست هجري رواج پيدا کرده بود (ابراهيمي ديناني، ١٣٨٩ ١:٩٩) مقامات عرفاني صوفيه مراحل خود را در سير و سلوک از جهت ديگر به عنوان حالات و مقامات طبقه بندي کرده اند عرفا در تعريف مقام گفته اند: مقام آن است که در اثر مواظبت بر آداب در آن تحقق مييابد و تا در مقام پائين کاملا تحقق نيابد به مقام بالاتر راه پيدا نميکند.
خود شيخ در مقدمه - ي خسرو نامه هشت اثر منظوم را شمرده و چنين گفته : مصيبت نامه زاد رهروانـــــــــست الهـــي نامه گنج خســــروان است جهان معرفت اســـــرار نامـــــــه بهـــشـت اهل دل مخــــــتار نامه مقامات الطيور ما چنـــــــان اسـت که مرغ عـــشق را معراج جـان است چو خسرونامه را طرزي عجيـب است زطـــرز او که ومه با نصـــيب اسـت جواهر نامه من بر زبان داشــــــت ز شرح القلب من جان در ميان است (فروزانفر، ١٣٧٤: ١٠٦) مقامات عرفاني در منطق الطير مقام طلب حالت يا مرحله اي از سلوک است که در نتيجۀ پرتو هدايت الهي در سالک بيدار ميشود.