چکیده:
اﺻﻔﻬﺎن ﯾﮑﯽ از ﻗﺪﯾﻤﯽﺗﺮﯾﻦ و زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎی اﯾﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮐﺜﺮت ﺑﻨﺎﻫﺎی ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺷﻬﺮت ﺟﻬﺎﻧﯽ دارد، اﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﭘﺲ از ﻓﺘﺢ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﯽ ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺖ و ﻗﺮنﻫﺎ در ﺣﯿﻄﻪ ﻧﻔﻮذ ﺧﻠﻔﺎی ﺑﻐﺪاد، ﺳﻼﻃﯿﻦ آل زﯾﺎر، آلﺑﻮﯾﻪ ﺑﻮد و ﺑﻨﺎﻫﺎی زﯾﺒﺎ و ﺟﺎﻟﺒﯽ از اﯾﻦ دوران در اﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﯾﺎدﮔﺎر ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ. در ﺧﺼﻮص ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺳﺎزی دﻗﯿﻖﺗﺮ از اﺻﻔﻬﺎن در اﯾﻦ دورانﻫﺎ و ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺟﺎﻣﻊ در زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﺷﻬﺮی، ﺗﺎرﯾﺦ و ﺳﯿﺮﺗﺤﻮل ﺷﻬﺮﺳﺎزی ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺘﻮن و ﻣﻨﺎﺑﻊ دﺳﺖ اول ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺘﻮن ﻧﮕﺎرش ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺪاﻧﺎن و ﺳﯿﺎﺣﺎن و ﻣﻮرﺧﺎن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﻮد. ﭘﮋوﻫﺶ ﭘﯿﺶ رو ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ، در ﺻﺪد اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﻣﺘﻮن ﻗﺮون 4 ﺗﺎ 6 ﻫﺠﺮی ﺑﻪ ﺑﺎزﺳﺎزی اﯾﻦ ﺷﻬﺮ در دوران ﺻﺪر اﺳﻼم ﺑﭙﺮدازد.
خلاصه ماشینی:
مطالعه ساختار شهري اصفهان با تکيه بر متون تاريخي در قرون ٤ تا ٦ هجري تاريخ دريافت : ١٣٩٩/١٠/١٢ سيده سارا محمدي ١ تاريخ پذيرش : ١٣٩٩/١٢/١٨ کد مقاله : ٥٤٣٦٨ چکـيده اصفهان يکي از قديميترين و زيباترين شهرهاي ايران است که به علت کثرت بناهاي تاريخي شهرت جهاني دارد، اين شهر پس از فتح مسلمانان جي نام گرفت و قرن ها در حيطه نفوذ خلفاي بغداد، سلاطين آل زيار، آل بويه بود و بناهاي زيبا و جالبي از اين دوران در اين شهر به يادگار مانده است .
برخي مورخان نيز در خصوص نام اصفهان چنين آورده اند: نويسنده کتاب حدودالعالم از اين شهر به نام «سپاهان » ياد کرده است : «سپاهان شهري عظيم است و آن دو شهر است : يکي را جهودان خوانند و يکي را شهرستان و در هر دو منبر نهاده اند» (حدودالعالم ، ١٢٠).
گرايش عمده نقاط مسکوني به طرف شمال رودخانه و اطراف يهوديه بوده و هنگامي که به مرور زمان روابط آباديها با يکديگر افزايش يافت ، زمينه تکوين و تشکيل شهر را در همين منطقه فراهم آورده است ، يکي از عوامل مهم رودخانه زاينده رود ميباشد که در ذيل به آن اشاره ميکنيم : ٤-١- زاينده رود فرهنگ و تمدن هاي قديمي دنيا هميشه و همه جا در کنار آبها و به ويژه رودخانه ها پديد آمده اند.
اصفهان به عنوان يکي از کانون هاي بسيار مهم و قديمي فرهنگ ايران در مطالعات تاريخ تمدن اين سرزمين مطرح است ، که هسته اوليه اين شهر در کنار زاينده رود پا گرفته و همواره آب مورد نياز مردم منطقه از همين مکان تأمين ميشده است .