چکیده:
مقتلخوانی از دیرباز از مهمترین جلوههای بیان مصائب جانسوز واقعه کربلا بودهاست. روایت واقعه کربلا با هدف زنده نگاه داشتن اهداف متعالی قیام امام حسین7 علیه جور و ستم سالیان متمادی، توسط شیعیان در مناطق گوناگون ایران انجام میشدهاست. برای نمونه در مسجد آل طیب شهر شوشتر مقتلخوانی از دیرباز تا کنون پابرجا است. سبک مقتلخوانی خاص شوشتر، احتمالاً اولین بار توسط آیت الله آقا سید محمد مهدی آل طیب رواج یافته و هرساله در دوازده شب اول ماه محرم برگزار میشود. این سبک به مسجد آل طیب اعتبار ویژهای بخشیده و آن را به گفته اهل فن «پایتخت مقتلخوانی خوزستان» قرار داده است. این مراسم از سوی اهالی شوشتر و شهرهای اطراف چندان مورد استقبال قرار میگیرد که مساجد، حسینیهها، منازل، کوچهها و خیابانهای اطراف مسجد سرشار از جمعیت میشود. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی در پی بازنمایی و معرفی آیین مقتلخوانی سنتی شهر شوشتر به کمک منابع کتابخانهای و مطالعه میدانی است.
Maqtal recitation has long been a prominent mode of recounting the Ashura afflictions. In Iran, it has been a ritual by means of which the memories of the sublime aims of Imam al-Husayn get revived. Such recitation has ling been an established practice at Al Tayyib Mosque of Shushtar, Khuzestan. It was most probably initiated by the late Grand Ayatollah Sayyid Muhammad Mahdi Al Tayyib, hence the mosque has been credited with being referred to as the capital of maqtal recitation in Khuzestan. It is held on the first ten days of Muharram, with its culmination on Ashura. The present work is a result of both field and library research activities
خلاصه ماشینی:
در شوشتر گروهی وجود دارند که طِریفی هستند، یعنی اصالتاً عرب بودهاند اما اکنون به گویش شوشتری صحبت میکنند و عموماً زبان عربی را فراموش کردهاند و بیشتر آنها، در افزون بر این به نظر میرسد که موارد ذیل نیز برای پژوهشهای بعدی میتواند مورد توجه قرار گیرد: جلوگیری از ورود بدعتها، مثل سبکهای جدید مداحی، سینه زنی و آیینهای خرافی جدید؛ معرفی بیشتر این مراسم به شیوه سنتی در رسانههای اجتماعی؛ تهیه و تولید فیلمهای مستند و قابل عرضه در رسانه ملی و بینالمللی جهت آشنایی و معرفی بهتر این فرهنگ عاشورایی کهن؛ تشویق و حمایت از بانیان این مراسم؛ نوشتن کتاب مقتل خوانی توسط بانیان این مراسم و حمایت ادارات مربوطه از این کتاب؛ نوشتن کتاب و مقالات ویژه با موضوعیت فرهنگ عاشورایی سنتی در شوشتر؛ مکتوب کردن و نوشتن کتاب مداحی و اشعار سنتی.
در مراسم مقتل خوانی مسجد آل طیب سنتهای خاص عزاداری مردم شوشتر مربوط به چند صد سال پیش نیز اجرا میشود که در هیچ جای دیگری جز این مسجد برگزار نمیشود.
مجلس روضه خوانی آیت الله آل طیب شوشتری در دهۀ عاشورا مرحوم آیت الله سید محمد مهدی آل طیب شوشتری که از بزرگان علمای شوشتر و بیت آل طیب بودند، همه ساله مجلس روضه خوانی مفصّلی را برای تجدید اقامۀ عزاداری اباعبدالله الحسین( در لیالی عاشورا در مسجدشان معروف به مسجد آل طیب برپا میکردند که بسیار معروف و مورد توجه مردم شهر بود و از طبقات مختلف، خاصه اهل علم و فضیلت در آن شرکت میکردند و خودشان نیز منبر میرفتند و بعد از موعظه و ارشاد حاضرین به ذکر مصیبت خوانی 1 میپرداختند (معتمدی کاشانی، 1378: 2/ 455).