نگرشی بر ضرب المثل‌های رایج درمحلۀ سعدی شیراز و معادل‌های آن‌ها مقاله

نویسنده: فهندژ سعدی، فرزانه ؛ کهنسال، دکتر مریم ؛

ادبیات و زبان های محلی ایران زمین بهار 1401، سال دوازدهم - شماره 1 ، A+ (دانشگاه آزاد/ISC (‎26 صفحه - از 95 تا 120 )

کلیدواژه ها: فرهنگ عامه ضرب المثل ادب شفاهی محلۀ سعدی popular culture. Saadi’s district Proverbs oral literature گویش شیراز فارسی ضرب‌المثل‌ها گویش بواناتی زبان

fa ar

چکیده:

ضرب ‌المثل‌‌های این پژوهش به روش میدانی-کتابخانه ‌ای و با رویکرد توصیفی-توضیحی گردآوری شده است؛ زیرا در این روش علاوه بر طبقه‌ بندی ضرب ‌المثل ‌ها، ریشه و چگونگی شکل‌‌گیری آن‌‌ها نیز بررسی و همچنین برای اطمینان از «منظور گوینده» هنگام بیان ضرب‌ المثل ‌ها و به‌ ویژه دربارۀ «معنای دوم» آن‌‌ها نظرسنجی عمومی انجام شده است. هدف از این تحقیق آن است که علاوه بر شناساندن ضرب ‌المثل‌‌های رایج در محلۀ سعدی شیراز، ریشه‌، معادل و معنی برخی از مثل‌‌ها مورد توجه قرار گیرد و به ثبت و ماندگاری آن‌‌ها کمک شود. نتایج تحقیق نشان می‌‌دهد که اغلب مثل‌‌های رایج در این محله، «طنزآمیز» و برخی دیگر «کنایی» است و مردم این محله بسیاری از مثل‌‌ها را بر اساس زندگی، تجارب، رویدادها و به‌ویژه حوادثی که برای بزرگان قومشان رخ داده، ساخته و پرداخته ‌اند و آن‌‌ها را غالبا برای پندپذیری به کار می‌ برند. همچنین مردم، بعضی از مثل ‌ها را بر اساس اندیشه ‌های خود تغییر داده ‌اند، به صورتی که در ابتدا به نظر می‌‌رسد معادلی برای آن وجود ندارد اما بعد مشخص می‌ شود که بعضی از این ضرب‌ المثل ‌ها همان است که در گفته‌‌های بزرگان ادب فارسی نیز وجود داشته است. البته بعضی دیگر از ضرب‌ المثل ‌ها نیز خاص همین محله‌ است و معادلی برای آن‌‌ها در مناطق دیگر نمی‌ توان یافت.

خلاصه ماشینی:

هدف از این تحقیق آن است که علاوه بر شناساندنِ ضرب‌المثل‌های رایج در محلۀ سعدی شیراز، ریشه‌، معادل و معنیِ برخی از مَثَل‌ها مورد توجه قرار گیرد و به ثبت و ماندگاری آن‌ها کمک شود. همچنین مردم، بعضی از مَثَل‌ها را بر اساس اندیشه‌های خود تغییر داده‌اند، به صورتی که در ابتدا به نظر می‌رسد معادلی برای آن وجود ندارد اما بعد مشخص می‌شود که بعضی از این ضرب‌المثل‌ها همان است که در گفته‌های بزرگان ادب فارسی نیز وجود داشته است. در تحقیق به روش کتابخانه‌ای، با مراجعه به کتابخانه‌ها، کتاب‌ها و مقالات مربوط به این تحقیق مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت و همچنین با بهره‌گیری از اسنادِ معتبر، ضرب‌المثل‌های شفاهی یادداشت شد و در روش میدانی، ضمن مصاحبه با افرادی در محدودۀ سنّی 40 تا 95 سال و تحقیق از آگاهانِ محلۀ سعدی، ضرب‌المثل‌های مردم این ناحیه از لابه‌لای صحبت‌های آن‌ها یادداشت‌برداری شد و از بین 750 ضرب‌المثلِ گردآوری شده، با توجه به محدودیتِ این مقاله، آن دسته از مَثَل‌هایی که خاصِ محلۀ سعدی است و در مکالمات روزانه کاربرد بیشتری دارد، معرفی و بررسی گردید و معادل‌های آن‌ها نیز ذکر شد. از نمونه‌کتاب‌های مربوط به فرهنگ و ضرب‌المثل‌های مردم شیراز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 1- حسین خدیش(1385) در کتابِ فرهنگ مردم شیراز، ضمن پرداختنِ اجمالی به برخی از آدابِ و رسوم مردم شیراز از جمله بازی‌ها، غذاها و اصطلاحات، در بخشی از کتاب به معرفی مَثَل‌های مردم این منطقه نیز پرداخته است. در محلۀ سعدی شیراز نیز با ضرب‌المثل‌ها و کنایاتی روبرو می‌شویم که خاص خود این منطقه است و تعدادی دیگر از آن‌ها معادل‌هایی در سایر نقاط کشور دارد.

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود