چکیده:
مفتاحالغیب صدرالدین قونوی، نخستین اثری است که رسماً در علم عرفان نظری نوشته شده است و مصباحالانس اثر شمسالدین فناری نیز شرحی تفصیلی در این زمره است که در استدلالی کردن مباحث عرفانی سهم بسزایی دارد. عارفانی چون امام خمینی از جمله محققانی هستند که تعلیقات آنها در تبیین و ایضاح مقاصد مصباحالانس، بسیار مفید بودهاست. اما این جستار به دنبال تبیین وجود واحد ذات مظاهر ـ بر اساس تعلیقات امام خمینی(ره) بر مصباحالانس ـ است؛ بدین معنا که با استفاده از اصولی چون ظاهر و مظهر، مؤثر و متأثر و وجوب بالذات و بالغیر، وحدت شخصی وجود و مشکک و ذومراتب بودن مظاهر آن، بررسی میشود تا با طرح این اصول، ثابت شود که ظاهر، واجب و مؤثر حقیقی و بالذات، حق تعالی است و بقیة موجودات، مظاهر و مجالی او هستند و لذا تنها یک وجود واحد به وحدت شخصی هست که همان حق تعالی است. ارزیابی، تحلیل و نقد آرای امام از اهداف این پژوهش است.
خلاصه ماشینی:
تبيين وجود واحد ذات مظاهر بر اساس تعليقات امام خميني )ره ( بر مصباح الانس غلامرضا حسين پور١ چکيده : مفتاح الغيب صدرالدين قونوي، نخستين اثري است که رسما در علم عرفان نظري نوشته شده است و مصباح الانس اثر شمس الدين فناري نيز شرحي تفصيلي در اين زمره است که در استدلالي کردن مباحث عرفاني سهم بسزايي دارد.
اما اين جستار به دنبال تبيين وجود واحد ذات مظاهر ـ بر اساس تعليقات امام خميني(ره ) بر مصباح الانس ـ است ؛ بدين معنا که با استفاده از اصولي چون ظاهر و مظهر، مؤثر و متأثر و وجوب بالذات و بالغير، وحدت شخصي وجود و مشکک و ذومراتب بودن مظاهر آن ، بررسي ميشود تا با طرح اين اصول ، ثابت شود که ظاهر، واجب و مؤثر حقيقي و بالذات ، حق تعالي است و بقيۀ موجودات ، مظاهر و مجالي او هستند و لذا تنها يک وجود واحد به وحدت شخصي هست که همان حق تعالي است .
به عبارت ديگر، حق تعالي در مقام ذات و اسما و صفات ذاتي ، وحدت جهت دارد و به جهت واحد، ظاهر و مظهر و ظهور است ، همان طور که علم و عالم و معلوم است و همين طور ساير صفات و اسماي ذاتي ، اما در مقام فعل و ايجاد، با تعدد جهت و حيثيت ، ظاهر و مظهر است و نه با وحدت جهت و حيثيت ؛ يعني از جهت اضافه به فاعل ، ظاهر است و از جهت اضافه به قابل ، مظهر (شاه آبادي ، ١٤٢٣ ق : ج ١، تعليقه : ١٦٦)؛ لذا بدين لحاظ ، اين نقد امام بر قونوي و به تبع او بر فناري ، وارد نيست .