چکیده:
استفاده از فناوریهای نوین مبتنی بر هوش مصنوعی در سالهای اخیر پیشرفتهای بیسابقهای داشته است. ابعاد حقوقی مسائل مرتبط با این فناوریها از جنبههای مختلف قابل بررسی است. این پژوهش بهطور خاص به مسئولیت مدنی موتورهای جستوجوگر اختصاص دارد و برای رسیدن به پاسخ این سؤال صورت گرفته است که چگونه میتوان با تکیه بر قواعد عام مسئولیت مدنی مرورگرها را در صورت سوءاستفاده از دادهها مسئول شناخت؟ این مقاله با روشی توصیفی ـ تحلیلی به کنکاش در نظام مسئولیت مدنی ایران و خلأهای آن در مواجهه با فناوریهای مبتنی بر هوش مصنوعی، بهویژه موتورهای جستوجوگر اختصاص یافته است و در این خصوص مبانی و ارکان مسئولیت مدنی موتورهای جستوجوگر در سوءاستفاده از دادههای کاربران بررسی شده است. نتایج این پژوهش نشاندهندة بهروز نبودن، تقصیرمحور بودن و ناکافی بودن نظام مسئولیت مدنی ایران درخصوص مسئولیت مدنی موتورهای جستوجوگر در سوءاستفاده از دادهها و حفظ حقوق کاربران است. با به رسمیت شناختن شخصیت حقوقی مرورگرها، استفاده از ابزارهای مختلف مانند بیمۀ اجباری مسئولیت مدنی، پذیرش مسئولیت محض و تصویب قوانین خاص حاکم بر هوش مصنوعی میتوان در جهت حفظ حقوق کاربران و جلوگیری از سوءاستفادۀ بنگاههای اقتصادی در فضای دیجیتال گام برداشت.
Artificial intelligence-based innovative technologies have advanced at an unprecedented rate in recent years. We can examine the legal implications of these technologies from a variety of angles. The focus of this study is on search engines' civil liability. It seeks to answer the question of how browsers should be held liable in the event of data misuse, based on general civil liability rules. This article employs a descriptive-analytical approach to investigate the Iranian civil liability system and its gaps in the face of artificial intelligence-based technologies, particularly search engines. The principles and pillars of civil liability of search engines in the misuse of user data are investigated in this regard. The findings of this study point to flaws in the Iranian civil liability system, as well as its lack of modernity and fault-oriented orientation. Using various legal tools, we must defend users' rights and prevent corporate abuse in the digital domain. Among the recommendations of this paper are the recognition of browsers' legal personality, the use of various mechanisms such as mandatory civil liability insurance, the acceptance of strict liability, and the adoption of special laws governing artificial intelligence.
خلاصه ماشینی:
بررسي مباني و ارکان مسئوليت مدني موتورهاي جست وجوگر در سوءاستفاده از داده هاي کاربران سمانه محمدي ،١ سحر علي پور 2 تاريخ دريافت : ١٤٠٠/١١/٢٠ تاريخ پذيرش : ١٤٠٠/١٢/١٠ نوع مقاله : ترويجي چکيده استفاده از فناوري هاي نوين مبتني بر هوش مصنوعي در سال هاي اخير پيشرفت هاي بي سابقه اي داشته است .
با به رسميت شناختن شخصيت حقوقي مرورگرها، استفاده از ابزارهاي مختلف مانند بيمۀ اجباري مسئوليت مدني ، پذيرش مسئوليت محض و تصويب قوانين خاص حاکم بر هوش مصنوعي مي توان در جهت حفظ حقوق کاربران و جلوگيري از سوءاستفادة بنگاه هاي اقتصادي در فضاي ديجيتال گام برداشت .
١. مفاهيم و مباني مسئوليت مدني موتورهاي جست وجوگر در اين بخش سعي بر اين است که با پرهيز از تکرار مباحث عام مسئوليت مدني ، مباحث کمترشناخته شده براي حقوق دانان ايراني مانند هوش مصنوعي ، موتورهاي جست وجوگر، داده ، سوءاستفاده از داده و نقض حريم خصوصي بررسي شود.
براي مثال ، مادة ٣٣٨ قانون مدني درخصوص اتلاف و مادة ٣ قانون حمايت از مصرف کنندگان خودرو (مصوب ١٣٨٦) اشاره کرد که مسئوليت محض را بر عهدة عرضه کنندگان خودرو قرار داده است (باديني و همکاران ، ١٣٩١ ص ٣٢-٣١) يکي ديگر از راهکارهاي جبران خسارت اجباري کردن بيمۀ خسارت براي فعاليت بنگاه هاي اقتصادي در بازارهاي ديجيتال به طور عام و موتورهاي جست وجوگر به طور خاص است .
ضرر واردآمده به کاربران موتورهاي جست وجوگر ممکن است در اثر سوءاستفاده از اطلاعات و داده هاي آن ها توسط اين مرورگرها صورت پذيرد.