چکیده:
اگرچه پاکستان از نظر استقلال پیشینه زیادی ندارد، اما در چند دهه گذشته بر تحولات منطقه بسیار تاثیرگذار بوده است. این کشور که در سال 1326 به رهبری محمدعلی جناح از هندوستان جدا و مستقل شد، با تکیه بر دین اسلام شکل گرفت. کشور اسلامی پاکستان از یک سو به دلیل قرار گرفتن در ژئوپلیتیک حساس میان هند، چین، افغانستان و ایران و از سوی دیگر وجود فرقهها و گروههای متعدد مذهبی از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است. جمعیت مسلمان نزدیک به 200 میلیونی پاکستان ظرفیت عظیمی است که مورد توجه کشورهای غربی و حتی عربی است. اغلب گروههای افراطی و مذهبی پاکستان نظیر دیوبندیها، اهل حدیثها و جماعت تبلیغی و ... توسط کشورهای معارض اسلام راستین به خدمت گرفته شده و ابزاری برای توسعه خشونت شدهاند. در این میان مکتب فکریـ مذهبی بریلوی به عنوان جریان معتدل اهل سنت جایگاه ویژهای در پاکستان دارد که هر چند مکتبی آشنا به نظر میرسد، اما واقعیت این است که این مکتب به طور شایسته مورد توجه قرار نگرفته است و در خصوص مبانی اعتقادی، ماهیتشناسی بریلویها، اهداف و رویکردهای آن، گروههای صوفیمسلک، ساختار سازمانی و وضع تشکلهای آنان و غیره در ایران، تحقیق درخور توجهی صورت نگرفته است که در نوشتار پیش رو به ظرفیتسنجی نهضتی این مکتب میپردازیم.
Although Pakistan does not have much history of independence, it has been
very influential in regional developments over the past few decades. The
country, which seceded and became independent from India in 1947 under
the leadership of Mohammad Ali Jinnah, relied on Islam. The Islamic
Republic of Pakistan, on the one hand, has a very important position due to
its sensitive geopolitics between India, China, Afghanistan and Iran, and on
the other hand, the existence of various religious sects and groups. Pakistan's
Muslim population of nearly 200 million is a huge potential that is being
considered by Western and even Arab countries. Most of Pakistan's
extremist and religious groups, such as the Deobandis, the Hadithists, and
the Jama'at Tablighi, have been recruited by countries opposed to true Islam
and have become a tool for the development of violence. The Barelvis
school of thought, as a moderate Sunni sect, has a special place in Pakistan
Although it may seem like a familiar school, the fact is that it has not been
well received. no significant research has been done about Its goals and
approaches, Sufi groups, organizational structure and status of their
organizations, etc. In Iran, which in the following article, we will assess the
movement capacity of this school.
خلاصه ماشینی:
در این میان مكتب فكریـ مذهبی بریلوی به عنوان جریان معتدل اهل سنت جایگاه ویژهای در پاكستان دارد كه هر چند مکتبی آشنا به نظر میرسد، اما واقعیت این است که این مكتب به طور شایسته مورد توجه قرار نگرفته است و در خصوص مبانی اعتقادی، ماهیتشناسی بریلویها، اهداف و رویکردهای آن، گروههای صوفیمسلک، ساختار سازمانی و وضع تشکلهای آنان و غیره در ایران، تحقیق درخور توجهی صورت نگرفته است که در نوشتار پیش رو به ظرفیتسنجی نهضتی این مکتب میپردازیم.
شاید به همین علت شناخت مکتب بریلوی و ظرفیتهای نهضتی آن، ما را در نحوه تعاملاتمان با پاکستان و گروههای مذهبی آن یاریرسان باشد؛ به ویژه که مکتب دیوبندی به عنوان رقیب سرسخت بریلویها، ارتباطات نزدیکی با گروههای افراطی از جمله طالبان داشتند و در سال 1373جمعیت علمای اسلام (شاخه فضل الرحمن) با کمک ارتش پاکستان،گروه طالبان را در افغانستان وارد صحنه سیاسی کردند و از آن زمان تا کنون با حمایت از گروههای تندرو، به نوعی امنیت و ثبات افغانستان و منطقه را با تهدیدهای جدی مواجه کردهاند.
با توجه به این مطلب، بریلویها به عنوان دشمنان دیوبندیها و جریان وهابیت میتوانند ظرفیتهای ویژهای در امور نهضتی داشته باشند که طی سالهای گذشته به نوعی مغفول مانده است؛ به ویژه که بریلویها در مقایسه با دیوبندیها کمتر سازماندهیشده عمل کردهاند، حامیان قدرتمند خارجی ندارند و احزاب و گروههای سیاسی بریلوی معدود و کمتوان هستند و به همین علت زمینه برای استفاده از این فرصت برای تولید نهضت اجتماعی و حتی سیاسی مخالف جریانهای تندرو وجود دارد.