چکیده:
یکی از چالشهای اصلی آزادسازی اقتصادی در حوزه سیاستگذاری، تأثیرگذاری آن بر نابرابری درآمدی است که در کشور ما نیز مورد توجه و اختلاف سیاستمداران قرار دارد. دستهای از نظریات با اتکا به مکانیسم بازار، افزایش آزادی اقتصادی را سبب بهبود نابرابری درآمدی میدانند و دسته دیگر با توجه به نقایص مکانیسم بازار، وضعیت نابرابری درآمدی در صورت افزایش آزادی اقتصادی را مبهم توصیف میکنند که اقتصاددانان تاکنون به شیوههای مختلف به آزمون این نظریات پرداختهاند. در پژوهش حاضر ضمن تحلیل نظری این دو رویکرد متفاوت، به آزمون تجربی این رابطه برای دو گروه مختلف از کشورها در بازه 2004 تا 20١٨ پرداخته شده است. گروه اول شامل هجده کشور با درجه آزادی بالا و گروه دوم شامل شانزده کشور با درجه آزادی پایین هستند. سطوح اولیه و متفاوت نابرابری به عنوان یکی از مبادی مورد اختلاف این دو رویکرد در آزمون تجربی مبتنی بر رگرسیون چندکی (QR) مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد در هر دو گروه و در سطوح پایین و میانه نابرابری، افزایش آزادی اقتصادی موجب بهبود نابرابری درآمدی شده است، اما این رابطه در سطوح بالای نابرابری درآمدی بیمعناست. دلالتهای این نتایج برای سیاستگذاران اقتصاد ایران گویای این است که در سطوح بالای ضریب جینی (۴/4١−4/۴٨) حرکت بهسوی آزادسازی اقتصادی به سبب نبود شرایط مساعد اقتصادی، منجر به نتایج مورد انتظار نخواهد انجامید و از آنجا که در حال حاضر نابرابری درآمدی در ایران نزدیک به این بازه است (ضریب جینی 4/40 برای سال 99)، لازم است بیش از تمرکز به سیاستهای آزادسازی، وضعیت نابرابری مورد توجه قرار گیرد.
One of the most important challenges for policies concerning economic freedom is its inequalities effects. Mnay researches have examined the various channels and mechanisms in order to find the components of economic freedom which influences the distribution of income. Previous studies on the relation between economic freedom and income inequality have produced varied results. The paper examines this relationship for two groups of countries based on high (18 country) and low (16 country) degrees of economic freedom. Using panel date during 2004-2018 with quintile regression, results showed that in both groups with different levels of economic freedom, increasing economic freedom at low and middle levels of income inequality, had improved income inequality, but increasing economic freedom in high levels of income inequality did not show any meaningful effect on income inequality. The implication of this research findings for Iran economy showed that when Gini index is lower than 41.4%, increasing economic freedom improves income inequality, while it is meaningless when Gini index is between 41.4 – 48.4%.
خلاصه ماشینی:
به همین منظور پژوهشهای گستردهای به سنجش تأثیر آزادی اقتصادی بر پارامترهای مختلف توسعهیافتگی از جمله نابرابری درآمدی 2 پرداختهاند؛ بررسی شواهد تجربی در این پژوهشها بیانگر این واقعیت است که آزادی اقتصادیِ بیشتر در برخی مواقع تأثیری بر بهبود نابرابری نداشته یا اثر عکس دارد، (Bennett and Vedder, 2012) (Compton et al, 2014)، (Carter, 2006) که در این صورت اثرگذاری بیقید و شرط آزادی اقتصادی بر بهبود نابرابری درآمدی مورد خدشه قرار میگیرد.
(Bennett and Nikolaev, 2017) سکینی (٢٠٢٠) با مطالعه سهم دهکهای درآمدی ٧۶ کشور توسعهیافته و در حال توسعه در سالهای ١٩٨٠−٢٠١۴ نشان میدهد که درجات بالای آزادی اقتصادی، تأثیر منفی بر هشت دهک درآمدی اول دارد درحالیکه بر سهم درآمدی ١٠٪ و ۵٪ ثروتمند جامعه تأثیر مثبت درآمد دارد؛ همچنین این پژوهش تأثیرگذاری اجزای مختلف شاخص آزادی اقتصادی بر نابرابری درآمدی را نیز بررسی کرده است (Saccone, 2020).
مکانیسم تأثیرگ > (Piketty, 2 > (Vedder, Gallaway and Sollars, 1 > (Kishi, 1 > (Scully, 2 > (Ashby and Sobel, 2 > (Berggren, 1 > (Carter, 2 > (Bergh and Nilsson, 2 > (Apergis and Cooray, 2 > (Wiseman, 2 > (Bennett and Nikolaev, 2017) پژوهشهای تجربی م Institutional economics Ronald Coase; Douglass North & Oliver E.
بررسی مشاهدات تجربی 34 کشور ازجمله ایران در دو گروه کشورها با آزادی اقتصادی متفاوت در بازه سالهای 2004 تا 201٨ که با استفاده از رگرسیون کوانتایل و در چارکهای 25/0، 5/0، 75/0 برآورد شده است و نشان میدهد که در هر دو گروه تأثیرگذاری آزادی اقتصادی بر بهبود نابرابری درآمدی در سطوح پایین و متوسط نابرابری درآمدی مثبت و معنادار بوده است.