چکیده:
این پژوهش درصدد است بررسی قواعد فقهی در خطبههای امام علی (ع) با تکیه بر نهج البلاغه (با تاکید بر عبادات) را تبیین نموده و روش انجام تحقیق و استخراج اطلاعات روش توصیفی، تحلیلی و مبتنی بر تحقیق کتابخانه ای است. از نظر حضرت علی (ع) عبادتکنندگان چند دستهاند؟ اگر عبادت، از اول بر اساس طمع در نعمت دنیایی و آخرتی باشد، عبادت مزدورانه است. امیر المومنین علی (علیه السلام) میفرماید:«ان العبّاد او العبادة، کان ثلاثة: قوم عبدواللّه، خوفا،فتلک عبادة العبید، و قوم عبدواللّه تبارک و تعالی طلب الثواب، فتلک عبادة الاجراء، و قوم عبدواللّه تبارک و تعالی حبّاله، فتلک عبادة الاحرار و هی افضل العبادة »یعنی پرستش و یا پرستشکنندگان سه گروه است، گروهی خداوند را از » له، فتلک عبادة الاحرار و هی افضل العبادة ترس میپرستند، پس این پرستش بندگان است، گروهی خداوند تبارک و تعالی را برای رسیدن به پاداش میپرستند، پس این پرستش مزدوران است و گروهی خداوند را از روی محبت میپرستند و این پرستش آزادگان است، و این ازهمه پرستش ها برتر است و در نهج البلاغه همین حدیث آمده، لکن به جای کلمه «حبا»واژه «شکرا»آمده است.
خلاصه ماشینی:
امير المؤمنين علي )عليه السلام ( ميفرمايد: »ان العباد او العبادة، کان ثلاثٔە: قوم عبدوالله ، خوفا، فتلک عبادة العبيد، و قوم عبدوالله تبارک و تعالي طلب الثواب ، فتلک عبادة الاجراء، و قوم عبدوالله تبارک و تعالي حبا له ، فتلک عبادة الاحرار و هي افضل العبادة« يعني پرستش و يا پرستش کنندگان سه گروه است ، گروهي خداوند را از ترس ميپرستند، پس اين پرستش بندگان است ، گروهي خداوند تبارک و تعالي را براي رسيدن به پاداش ميپرستند، پس اين پرستش مزدوران است و گروهي خداوند را از روي محبت ميپرستند و اين پرستش آزادگان است ، و اين از همه پرستش ها برتر است و در نهج البلاغه همين حديث آمده ، لکن به جاي کلمه »حبا« واژه »شکرا« آمده است .
با اينکه در نهج البلاغه جمله هاي فراواني پيرامون احکام مختلف فقهي وجود دارد، جمله هايي راهگشا و مؤثر، ولي آنچه در درجه اول از نظر فقهي اهميت دارد سند اين خطبه ها و نامه ها و کلمات است که بايد با ضوابط و ادله حجيت خبر که در علم اصول آمده است هماهنگ باشد، و بتوان در يک مسئله فقهي مربوط عبادت روي آن تکيه کرد.
اکنون براي اين که نوع تلقي نهج البلاغه از عبادت روشن شود، به ذکر نمونه هايي از کلمات علي (عليه السلام ) ميپردازيم و سخن خود را با جمله اي آغاز مي کنيم که درباره تفاوت تلقيهاي مردم از عبادت گفته شده است .
در اين تحقيق نقش قواعد فقهي در خطبه هاي امام علي (ع ) با تکيه بر نهج البلاغه (با تاکيد بر عبادات ) مورد بررسي قرار گرفته است .