چکیده:
انقلابهای رنگی یا مخملی از جمله ابزارهای جدید براندازی حکومتها است. مقالۀ حاضر، به بررسی ماهیت کیفری این پدیدۀ اجتماعی و ارزیابی انطباق عناوین جرم سیاسی و بغی بر آن پرداخته است. بازخوانی چیستی و شرایط پیدایی انقلاب رنگی و توجه به مؤلفههای جرم سیاسی، حاکی از تمایز ماهوی انقلاب رنگی از جرم سیاسی است. چنان که از نظرگاه قانونگذار، انطباق بغی بر انقلاب رنگی منتفی است. اما با توجه به ادلۀ فقهی بغی، میتوان گفت انقلاب رنگی، گونهای از بغی است؛ زیرا آنچه مانعِ بغی انگاشتن انقلاب رنگی است، شرط مسلحانه بودن قیام، در جرم بغی است؛ در حالی که با بررسی مبانی جرم انگاری در بغی، چنین شرطی به عنوان شرطِ بغی قابل اثبات نیست و ادلهای چون معتبرۀ بزنطی و سیرۀ امیرالمؤمنین% در جنگ صفین، بیانگر آن است که خروج مسلحانه، شرط باغی شدن نیست؛ بلکه صرف اقدام عملی برای براندازی حکومت اسلامی یا محدود کردن گسترۀ آن در صورتی که همراه با شرایط دیگر بغی باشد، سبب باغی شدن فرد است.
الثورات الملونه او المخملیه هی من بین الادوات الجدیده للاطاحه بالحکومات. تبحث هذه المقاله فی الماهیه و الطبیعه الاجرامیه لهذه الظاهره الاجتماعیه و تقیم مدی مطابقه عنوان الجرم السیاسی و البغی علیها. اعاده القرايه فی حقیقه الثوره الملونه و ظروف تکونها و مکونات الجرم السیاسی تشیر الی التمییز الجوهری بین الثوره الملونه و الجرم السیاسی. من وجهه نظر القانون، عنوان البغی لاینطبق علی الثوره الملونه. لکن بالنظر الی الادله الفقهیه للبغی یمکن القول بان الثوره الملونه نوع من انواع البغی. ما یحول دون اعتبار الثوره الملونه بغیا هو اشتراط ان تکون القیام بالسلاح. بینما من خلال البحث فی مبانی عد العمل الاجرامی بغیا یتبین انه لا یمکن اثبات اشتراط استعمال السلاح فی البغی. ادله مثل معتبره بزنطی و سیره امیرالمومنین فی حرب صفین تدل علی ان الخروج بالسلاح لیس شرطا فی البغی. بل ان مجرد اتخاذ اجرايات عملیه للاطاحه بالحکومه الاسلامیه او تحدید نطاقها اذا کان مصحوبا بشروط اخری للبغی، یجعل الشخص باغیا فقهیا.
خلاصه ماشینی:
این نوشته با در نظر گرفتن ماهیت هر یک از این دو عنوانِ مجرمانه و انقلاب رنگی، درصدد بررسی انطباق هر کدام از دو عنوان، بر انقلاب رنگی است و به این پرسش میپردازد که چنانچه این عنوان، منطبق بر هیچ کدام نباشد، آیا ذیل عنوان مجرمانۀ دیگری قرار میگیرد یا نیازمند جرم انگاری جدید است؟ با توجه به اینکه در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، خواستگاه قوانین، فقه بوده و مطابق با اصول قانون اساسی، قوانین موضوعه نمیتواند مخالف با موازین شرعی باشد، مناسب است این پدیدۀ اجتماعی از نگاه فقیهان و ادلۀ شرعی نیز مورد واکاوی قرار گیرد.
افرادی که درصدد انقلاب رنگی هستند، از این جهت که هدف آنان براندازی نظام است، این تعریف شامل آنان خواهد شد، اما همانطور که پیشتر بیان شد، یکی از شرایط انقلاب رنگی، استفاده نکردن از سلاح و ابزارهای خشونت آمیز است؛ در حالی که قانونگذار، فقط قیام مسلحانه را بغی دانسته است؛ پس میتوان گفت مطابق قانون مجازات مصوب 1392ش، انقلاب رنگی نمیتواند ذیل عنوان بغی مطرح شود.
همانطور که ملاحظه میشود، اطلاق تعریفهای بسیاری از فقیهان و همچنین شروط ذکر شده، میتواند شامل افرادی شود که بدون به کارگیری سلاح و با انقلاب رنگی، به دنبال براندازی حکومت امام عادل هستند؛ اما توجه به این نکته نیز ضروری است که تعاریف فقیهان، برگرفته از ادلهای است که برای بغی مطرح کردهاند.