چکیده:
آیندهپژوهی در توسعه و برنامهریزی منطقهای بر یافتن عوامل کیلدی، پیشرانها و فقدان قطعیتهای توسعة مناطق در فضای برنامهریزی تأکید دارد تا برنامهریز شهری و منطقهای با در اختیار داشتن آنها بهعنوان اهرم کنترل، به نگاشت و مدیریت آینده مطلوب بپردازد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی شاخصهای تأثیر بر تحققپذیری توسعه استان مازندران، شناخت متغیرهای کلیدی برنامهریزی استان هست. این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و ازنظر روش ترکیبی از روشهای اسنادی و پیمایشی و ازنظر ماهیت، بر اساس روشهای جدید علم آینده پژوهش، تحلیلی و اکتشافی است که با بهکارگیری ترکیبی از مدلهای کمی و کیفی انجام گرفته است. با توجه ماهیت این پژوهش، از روش تحلیل ساختاری میکمک و دلفی بهره گرفته شده است. در این راستا، پس از برگزاری جلسات اولیة بحث با پانزده نفر از مدیران فعال اجرایی استان، اعضای هیئت علمی و کارشناسان برنامهریزی در سطوح مختلف با تخصصهای علوم اقتصادی، برنامهریزی اجتماعی، جامعهشناسی گرایش اقتصاد و توسعه، برنامهریزی شهری و منطقهای، محیطزیست، مدیریت صنعتی و بازرگانی بهعنوان جامعة آماری تحقیق، 39 متغیر اولیه در قالب شش شاخص اقتصادی، اجتماعی، زیربنایی، سکونتگاهی، زیستمحیطی و پسوندها شناسایی شد. در ادامه، متغیرهای اولیه در چارچوب ماتریس اثر متقاطع در نرمافزار آیندهنگاری تعریف شد. آنچه از وضعیت صفحة پراکندگی متغیرها میتوان فهمید ناپایداری سیستم میباشد که اکثر متغیرها در اطراف محور قطری صفحه پراکندهاند. در نهایت، با توجه به امتیاز بالای تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، 18 عامل اصلی کلیدی در آینده توسعة منطقهای استان مازندران تأثیرگذارند. از بین این عوامل، مشارکت تأثیرگذارترین عامل کلیدی در توسعة منطقه است.، ساختار فعالیت، اشتغال، اقتصاد و مهاجرت در رتبههای بعد قرارگرفتهاند.
خلاصه ماشینی:
و در مـورد هـر گـزاره سـؤالاتي از قبيـل درجـه اهميت ، زمان تحقق پيش بيني شده ، کشـورهاي پيشـرو و اطلاعـاتي از ايـن قبيـل پرسـيده شـد (دفتـر همکاريهاي فناوري رياست جمهوري،١٣٨١) در ايران نيز مطالعات در اين زمينه صـورت گرفتـه اسـت کـه ميتـوان بـه ايـن مـوارد اشـاره نمـود: زنگيآبادي و همکارانش (١٤٠٠) برنامه ريزي توسعۀ منطقه اي بر پايـۀ روش آينـده پژوهي تحليـل اثـرات متقاطع و سناريونويسي ساير استان کهگيلويه و بويراحمد موردمطالعه قراردادند.
(به تصویر صفحه رجوع شود) (به تصویر صفحه رجوع شود)يافته هاي پژوهش بر اساس روش دلفي که در فوق اشاره شد، ٤٠ متغيـر در ٦ حـوزه بـه عنـوان عوامـل مـؤثر بـر وضـعيت توسعه ي استان شناسايي و سپس با روش تحليل اثرات متقابل ساختاري با نرم افزار MICMAC جهـت استخراج عوامل اصلي تأثيرگذار بر وضعيت آينده ي منطقه ي مورد مطالعه مورد تحليل قـرار گرفتنـد.
متغيرهـاي زيـر بـا توجـه بـه موقعيـت قرارگيري آنها در پلان تأثيرگذاري - تأثيرپذيري متغيرهاي دو وجهي شناخته ميشوند: جدول ٧- نحوه ي توزيع متغيرهاي دو وجهي براساس طبقه بندي آن ها طبقه بندي متغير فاکتور اقتصادي توليد ناخالص داخلي، پيوندهاي اقتصادي، اشتغال ، ارزش افزوده ، بهره وري فاکتور اجتماعي شبکه هاي بهداشتي درماني (جمعيت ، سرمايه انساني) فاکتور زيرساختي و مديريتي شبکه ي حمل و نقل (کشاورزي، سياست ، امنيت ، منابع آب ) (يافته هاي تحقيق ، ١٤٠٠) متغيرهاي تأثيرپذير اين متغيرها در قسمت جنوب شـرقي پـلان تأثيرگـذاري – تأثيرپـذيري قـرار دارنـد و ميتـوان آن هـا را متغيرهاي نتيجه نيز ناميد.