چکیده:
عبدالرحیم تاوهگوزی، مشهور به مولوی کرد و متخلص به معدوم (1882- 1806م)، بدون تردید از بزرگترین شاعران کرد زبانی است که نه تنها در هنر شاعری، بلکه در عرفان و کلام و تفسیر و حدیث نیز از عداد دانشمندان روزگار خود به شمار میرفته است. تجربههای او در میدانهای شعر و کلام اسلامی، میزان توانمندی او را در این دو حوزه به خوبی روشن میکند. او سه منظومه به زبانهای فارسی، کردی و عربی در علم کلام اسلامی سروده است. بیشتر اندیشههای وی برگرفته از کلام اشعری است که بر اساس حدیثی از پیامبر (ص)، در تعریف ایمان، احسان و اسلام، در منظومههایش تشریح کرده است. این مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای نوشته شده، حاکی از اندیشههای کلامی مولوی به ویژه در منظومة عربی «الفضیله» است. نتایج پژوهش نشان از آن میدهد که بیشتر باورهای کلامی مولوی، برگرفته از کلام اشعری است، اما تبویب و بخش بندی منظومههای کلامیش با آنچه که در تراث اسلامی به جای مانده، اندکی جداگانه است. او همچنین در برخی موارد کلامی، چون: جبر و اختیار، خلافت و امامت، و کلام الاهی، دیدگاهها و اندیشههای تا حدودی متفاوت دارد.
ریب ان السید عبدالرحیم تاوجوزی المشهور بمولوی کرد والمتخلص بمعدوم (1882- 1806م)، من فحول الشعراء الاکراد. و هو فی العرفان و الکلام و التفسیر و الحدیث، من ابرز علماء عصره و فرید دهره. انه عايله کردیه مشهوره وعادت، مع العدید من الوسطاء، الی صوفیه ربانی بیر خضر شاهو. ابان تجاربه مدی قدراته فی میادین الشعر و الکلام الاسلامی. المولوی الکرد انشد ثلاث دیوان نظم بلسان الکردی السورانی (العقیده المرضیه) و الفارسی (الفوايح) و العربی (الفضیله) فی علم الکلام الاسلامی. اخذ اکثر اراءه الکلامیه من اراء الاشعری و قد وصفها وفقا للحدیث النبوی المشهور فی تعریف الایمان و الاحسان و الاسلام و الساعه. جاء فی هذا الحدیث، یا محمد اخبرنی عن الایمان. قال: ان تومن بالله و ملايکته و کتبه و رسله والیوم اخر و تومن بالقدر خیره و شره. تمت کتابه هذه الورقه بناء علی طریقه وصفیه تحلیلیه باستخدام مولفات المکتبیه. و انه مبنی علی اراء الکلامی المولوی، خاصه فی الفضیله. تشیر نتايج البحث الی ان معظم معتقدات المولوی، مستمده من اراء الاشعری. و فی بعض ارايه، مثل: الجبر و الاختیار، الخلافه و الامامه، الکلام الالهی و الخ، هناک اراء مختلفه نوعا ما.