چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی مبانی نظری توحید ذاتی و صفاتی با روش فلسفه صدرایی در فرمایشات امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه و سایر آثار ایشان است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که دعاهای صحیفه سجادیه میتواند آینه حقنمایی باشد تا دوستداران معرفت ناب، باورها و اندیشههای خود را با آن محک زده و عیار درستی آن را معلوم کنند. اگرچه اطلاق نام فیلسوف بر معصومین(ع) نشاید، ولی به دلیل بهرهمندی از عقل پاک وحیانی، عقلانیت دینی را برتر از عقل فیلسوفانه و به بهترین وجه بیان نمودهاند. عقل فلسفی محض، عقل بشری بوده، در حالی که عقل انسان کامل، عقل وحیانی و الهی است؛ به همین دلیل از قداست و نزاهت ویژهای برخوردار میباشد که جایگزینی در میان عقول بشری ندارد. امام سجاد(ع) با عقل فطری، با زبانی رسا و دور از پیچیدگی معارف را به مخاطبش ارائه میدهد.
The purpose of the present study is to review the theoretical foundations of intrinsic and attributive Tawhid (monotheism) using Sadraii philosophy in the utterances of Imam Sajjad (PBUH) in his Sahifeh Sajjadieh and other works. The method of study is descriptive analysis and the results showed that the prayers in Sahifeh Sajjadieh can be seen as a truthful mirror by which the lovers of genuine insight can assess their beliefs and ideas to determine their appropriateness. Although it does not seem proper to attribute the name of philosopher to the infallible Imams (PBUT), they have presented religious wisdom better than philosophical wisdom in the best way due to their divine pure wisdom. Pure philosophical wisdom is regarded as humanly while the wisdom of a perfect human is Godly and divine so it has a special holiness and purity with no replacement among different forms of human wisdom. Imam Sajjad (PBUH) represents the Islamic instructions to his audience through innate wisdom by an eloquent language without any intricacy.
خلاصه ماشینی:
اين پژوهش ، ضمن جستجو در صحيفۀ سجاديه و ساير آثاري که از امام سجاد(ع ) در دسترس ميباشد، به بررسي و تحليل شيوه ها و مباني نظري توحيد ذاتي و صفاتي با هدف ارائۀ بهترين و کارآمدترين روش ، پرداخته است .
٣. پيشينۀ پژوهش پيرامون فرازهاي صحيفۀ سجاديه ، آثار بسياري توسط انديشمندان و محققان نگاشته شده است ، ولي اين پژوهش ، بيشتر بر تحقيق پذيري جملات معصوم (ع ) به عنوان زبان خطاناپذير ديني تصريح دارد، بويژه به تحليل گزاره هايي ميپردازد که در نصوص ديني اعم از آيات الهي يا ادعيه و مناجات که به ظاهر، مرکب تام خبري به نظر نميرسند و ادعا ميشود بيشتر جنبۀ عاطفي و شخصي دارند و قابل صدق و کذب و تحقيق پذير نيستند.
برخلاف خداي تعالي که يکي بودنش از کمي و اندکي نيست ، کم بودن در کلام امام علي (ع ) معناي سطحي و عرفي ندارد، بلکه به همان ميزان که بي حد و حصر بودن ذات الهي حقيقي است و هرگز به شمارش درنميآيد، اندک بودن غير او نيز حقيقي بوده و از حساب خارج است ، زيرا اندک حقيقي يعني نهايت کمبود، يعني هيچ (الرحمن ، ۲۶).
توحيد صفاتي در صحيفۀ سجاديه امام سجاد(ع ) با وجود اينکه در صحيفه ، اوصاف بي شماري را براي خداوند ذکر مي نمايد، ولي از طرف ديگر، وصف ناپذيري حق تعالي را نيز بيان ميکند و مي فرمايد: «خدايي که ديده هاي بينندگان از ديدنش فرومانده و انديشه هاي توصيف کنندگان از وصفش عاجز شده اند» (دعاي ۱).