چکیده:
این پژوهش عملکرد اقتصادی یهودیان صدر اسلام در شبهجزیره عربی مورد بررسی قرار میدهد و با روش تحلیلی، توصیفی و بر پایه مستندات کتابخانهای تهیه شده است. یهودیان در طول سالیان متمادی و تا اوایل ظهور اسلام، نقش مهمی را در اقتصاد شبهجزیره عربی ایفا نموده و در مشاغل گوناگونی فعالیت میکردند که مطالعه عملکرد آنان در اقتصاد شبهجزیره عربی میتواند بیانگر جو حاکم در اقتصاد آن روز مردم حجاز باشد. یهودیان شبهجزیره عربی به دنبال جمعآوری ثروتهای کلان و با هدف بسترسازی برای سکونت طولانیمدت در شبهجزیره عربی و بخصوص حجاز بودند. مهمترین فعالیتهای اقتصادی آنان، کشاورزی، صنعت، تجارت و درآمدهای دیگری چون فعالیتهای ربوی بود. با ظهور اسلام و انتقال پایتخت اسلام به مدینه که یکی از مهمترین شهرهای یهودینشین حجاز بود، یهودیان تلاش کردند تا با برقراری ارتباطهای سیاسی، نظامی و اقتصادی با دشمنان مسلمانان، دعوت اسلامی را از بین برده و موقعیت خود را در حجاز حفظ نمایند که با برخورد مسلمانان مواجه شده و مجبور به ترک حجاز شدند و بدینسان، سیطره اقتصادی یهودیان در شبهجزیره عربی و بخصوص در حجاز، پایان یافت.
خلاصه ماشینی:
با ظهور اسلام و انتقال پايتخت اسلام به مدينه که يکي از مهم ترين شهرهاي يهودينشين حجاز بود، يهوديان تلاش کردند تا با برقراري ارتباط هاي سياسي، نظامي و اقتصادي با دشمنان مسلمانان ، دعوت اسلامي را از بين برده و موقعيت خود را در حجاز حفظ نمايند که با برخورد مسلمانان مواجه شده و مجبور به ترک حجاز شدند و بدين سان ، سيطره اقتصادي يهوديان در شبه جزيره عربي و بخصوص در حجاز، پايان يافت .
(شريف ، بيتا، ج ١) بنابراين ميتوان گفت عمده فعاليت اقتصادي يهوديان ، هم زمان با ظهور اسلام و کمي قبل تر از آن ، اشتغال به کشاورزي، صنعت ، تجارت و فعاليت هاي ربوي بود؛ البته کارهاي ديگري همچون ماهيگيري و دام داري نيز انجام ميدادند اما عمده فعاليت اقتصادي آنان ، چهار گونه فعاليت اقتصادي ياد شده بود.
(علي، ١٤٢٢ ق ، ج ١٢) آنان تلاش کردند اقتصاد شبه جزيره عربي را به صورت کامل از آن خود نمايند؛ بنابراين با قريش در مکه که در تجارت زبان زد مردمان شبه جزيره عربي بودند، به رقابت پرداختند اما با توجه به جايگاه قريش نزد قوم عرب و وجود خانه کعبه در مکه که مديريت آن با قبيله قريش بود، قريشيان توانستند در تجارت ، کاروان هاي تجاري بسيار موفق تري راه اندازي کرده و بسياري از راه هاي تجاري حجاز را در اختيار بگيرند؛ بر اين اساس ، يهوديان نتوانستند در اين زمينه ، جايگاه برتر را از آن خود نمايند.