چکیده:
در این نوشتار، مسألهی کثرت و تنوع دینی در آراء جوادی آملی و پاسخ او به پرسشهای اصلی ذیل این مسأله مورد بررسی قرار میگیرد. هدف این پژوهش این است که با روش توصیفی – تحلیلی به گونهشناسی دیدگاه جوادی آملی در خصوص مسألهی تعدد ادیان پرداخته و اندراج پاسخهای او به سه پرسش اصلی مسالهی تعدد ادیان یعنی پرسش حقانیت، پرسش نجات و پرسش تعامل پیروان ادیان، ذیل یکی از نظریات اصلی این مسأله معین گردد. در راستای دستیابی به این هدف، دیدگاه جوادی آملی در خصوص پرسش حقانیت بر اساس وحدت دین و فطرت، نقد نسبیت در فاعل و واقعیت و مسألهی صراط مورد واکاوی قرار گرفته و نشان داده میشود که جوادی آملی بیشتر موضعی انحصارگرایانه نسبت به حقانیت ادیان دارد. جوادی آملی در پاسخ به پرسش نجات با طرح مسائلی همچون هدایت و معذوریت، نگرشی شمولگرایانه را در پیش میگیرد. در پاسخ به نحوهی تعامل با پیروان سایر ادیان نیز، ایشان معتقد به همزیستی مسالمتآمیزِ متکی بر معیار و ملاک هستند همزیستیای که عملا متکی بر نگرش شمولگرایانه به تعدد و کثرت دینی قابل تحقق است.
خلاصه ماشینی:
٢. در مرحلۀ بعد پاسخ جوادي آملي به پرسش حقا يت با توجه به ديـدگاه هاي يشـان دربارة وحدت دين و فطرت ، نقد نس يت در فاعل و واقعيـت و مسـئلۀ صـراط مـورد واکاوي قرار گرفته و نشان داده شده است که ين مباحـث ، ديـدگاه جـوادي آملـي در موضوع حقا يت را به نظريۀ انحصارگرايي نزديک ميسازد ٣.
با توجه به ين يشـ نۀ محدود، بررسي ديدگاه جوادي آملي دربارة کثرت و تنوع د ني در يـک اثـر علمـي مسـتقل ضروري و نوآورانه به نظر ميرسد به ويژه که جوادي آملـي خـود به روشـني از اصـطلاحات انحصارگرايي و شمول گرايي براي تعيين پاسخ خود به سـؤالات اصـلي مسـئلۀ تعـدد اديـان استفاده نکرده و در بحث خود از تعدد اديان ، جدايي روشني ين ين سؤالات يجـاد نکـرده است و همين باعث شده است که مقالۀ حاضر با ارائۀ شفاف سـه پرسـش اصـلي حقانيـت ، نجات و تعامل يروان اديـان بـه انديشـۀ جـوادي آملـي و اسـتخراج پاسـخ هاي او بـه ايـن پرسش ها، قرار گرفتن و تعلق پاسخ هاي او به يکي از سـه نظريـۀ اصـلي موجـود در بحـث تعدد اديان را به تفکيک هريک از پرسش هاي اصلي موجود در ايـن بحـث مشـخص سـازد رويکردي که با ارائۀ تصويري جامع و کاملا روشن از ديدگاه جـوادي آملـي دربـارة مسـئله تعدد اديان نوآورانه و بديع به نظر ميرسد ٢.