چکیده:
مالسازی در دورۀ بعد از انقلاب، بهصورت یک روند مشخص از دورۀ شهرداری کرباسچی آغاز شده، در دورۀ شهرداری قالیباف شتابی چشمگیر گرفته و در دهۀ 90 به نقطۀ اوج خود رسیده است. شتابگیری ساخت مالها در تهران بعد از انقلاب، حاکی از تغییر در سیاستهای اجرایی مجموعه مدیریت شهری و در رأس آن شهرداری تهران بوده است. اکنون معضلات حاصل از مالسازی بیرویه، در حال رخنمودن و آشکارگی در شهر تهران است. مطالعۀ پیشرو، عملکردهای واقعی مدیریت شهری تهران در مالسازی و پیامدهای حاصل از آن را با مفاد و محتوای اسناد سیاستی شهری و اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران مقایسه کرده و کوشیده است خطوط ناهماهنگی میان این دو را برجسته سازد. این مطالعه به روش کیفی ازجمله روش اسنادی و با ترکیبی از تکنیکهای مصاحبۀ باز و عمیق با متخصصان، پژوهش کتابخانهای بهخصوص استفاده از کتب و منابع تاریخی و تحلیل اسناد سیاستیِ موجود انجام شده است. برای تحلیل و تلخیص دادهها نیز از تحلیل محتوا استفاده شده است. یافتهها ذیل پنج عنوان «ارتباط مالسازی و سوداگری شهری در تهران»، «ارتباط مالسازی و گسترش مصرفگرایی در تهران»، «پیامدهای زیستمحیطی مالسازی در تهران»، «پیامدهای اجتماعی مالسازی در تهران» و «پیامد مالسازی برای الگوهای معماری و منظر شهر تهران» ارائه شده است. نتایج مطالعه نشان میدهد که سیاست مالسازی غیراصولی و بیشازظرفیت در تهران ازحیث پیامدهایش، تعارضها و مغایرتهای جدی با اهداف و چشمانداز مشخصشده برای تهران در اسناد سیاستی داشته است.
In the post-revolutionary years, the development of the malls has begun as a distinct trend from Karbaschi municipality period, gained a significant acceleration in Qalibaf period, and reached its peak in the 90s. The acceleration of mall building in Tehran after the revolution has indicated a change in the executive policies of the urban management complex, headed by the Tehran Municipality. Nowadays, the problems resulting from the irregular development of the malls are being revealed in Tehran. The present study compares the real performance of Tehran urban management in mall building and its consequences with the content of urban policy documents and high-level documents of the Islamic Republic of Iran and tries to highlight the inconsistency lines between the two. In this study, a combination of interviews with experts and a documentary study has been used. Content analysis has been used to analyze and summarize the data. The findings are presented in five headings: "The relationship between mall building and urban speculation in Tehran", "The relationship between mall building and the spread of consumerism in Tehran", "Environmental consequences of mall building in Tehran", and "Social consequences of mall building in Tehran" and "Consequences of mall building for architectural patterns and landscape of Tehran city". Results suggest that the policy of unprincipled and overmuch development of the malls in Tehran, in terms of its consequences, have had serious contradictions with the goals and vision of policy documents.
خلاصه ماشینی:
تفنگچي مهياري (١٣٩٨) در مطالعۀ با عنوان «تأثير پديده مال سازي بر فضاي شهري امروز ايران »، مال سازي گسترده را داراي پيامدهايي منفي مانند ترويج مصرف گرايي و مصرف نمايشي و جلوه فروشانه ، جدايي اجتماعي ازطريق تمايل به جذب گروه هاي مرفه و طرد ساير گروه هاي اجتماعي، تشديد ساختار طبقاتي نظام سرمايه داري با جلوگيري از اختلاط اجتماعي و شکل گيري اجتماع ، قرارگرفتن سودآوري و برگشت سرمايه به عنوان هدف و اولويت محوري مال ها و جلوگيري از هرگونه فعاليت ديگر توسط مديران اين مجموعه ها و ازاين طريق محدودسازي فضاي عمومي و سياست زدايي از آن ، جدايي از زمينۀ اطراف ازطريق گسستن از بافت محلي و مختصات فرهنگي-اجتماعي آن و حذف بخش غيررسمي، فروشگاه هاي خرده فروشي و فصلنامه علمي جامعه شناسي فرهنگ و هنر 148 & ساختمان هاي تاريخي شهر، مکان يابي بيشتر مال ها در مجاورت محلات مرفه نشين و نايده گرفتن حق به شهر براي گروه هاي درآمدي پايين دانسته است .
اين رويه در نقطۀ اوج خود به جايي ميرسد که بزرگ ترين پروژة مال سازي خاورميانه با نام «ايران مال » در سال ١٣٩٠ در منطقۀ ٢٢ تهران کليد ميخورد و دقيقا هشت سال فصلنامه علمي جامعه شناسي فرهنگ و هنر 154 & پس از آغاز اين پروژه ميبينيم که شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران (١٣٩٨) به نقض طرح تفصيلي ازطريق «بارگذاري بيش ازحد فعاليت هاي بزرگ مقياس تجاري» در منطقۀ ٢٢ ميپردازد و نسبت به پيامدهاي منفي آن هشدار ميدهد: «اقدامات صورت گرفته در منطقۀ ٢٢ با افزايش جمعيت پذيري و بارگذاري بيش ازحد فعاليت هاي بزرگ مقياس تجاري، ضمن کاهش کيفيت زيست و سکونت محلي...