چکیده:
این پژوهش با هدف شناسایی مولفههای انگیزشی رفتار حمایتی و ارائه الگویی بر پایه منابع اسلامی با روش «کیفی تحلیل محتوا» انجام شد. بدینمنظور از آیات و روایات دربردارنده واژههای مرتبط با رفتار حمایتی در منابع اسلامی، مفاهیم انگیزشی رفتار حمایتی استخراج گردید و از تحلیل این مفاهیم، مولفههای انگیزشی رفتار حمایتی بهدست آمد. به منظور ارزیابی مفاهیم انگیزشی و مولفههای انگیزشی رفتار حمایتی در منابع اسلامی، از نظرات هفت خبره از طریق پرسشنامه درجهبندی محتوایی، روایی یافتهها بررسی شد. یافتهها نشان داد: مولفههای انگیزشی رفتار حمایتی به سه دسته مولفههای شناختی (ادراک مسئولیت اجتماعی، نظارت خداوند بر اعمال، جبرانگری خداوند، برگشت اعمال خیر به فاعلش و شناخت وظایف اجتماعی)، مولفههای گرایشی (بیمیلی به دنیا، میل به خیرات، نهراسیدن از فقر، مهربانی نسبت به مضطر و ترس از جهنم و اشتیاق به بهشت) و مولفههای رفتاری (رفتار ایثارگرانه، خیر کثیر، احسانورزی و التزام بهدستورات خداوند) تقسیم میشوند. برای ارائه الگوی انگیزشی رفتار حمایتی، به منظور تبیین روابط بین مولفهها با بهرهمندی از روایات و مطالعات اندیشمندان اسلامی، این نتیجه به دست آمد که مولفههای شناختی و گرایشی با تعامل یکدیگر منجر به مولفههای رفتاری میشوند.
Using the "qualitative content analysis" method, this research was conducted with the aim of identifying the motivational components of supportive behavior and providing a model based on Islamic sources. For this purpose, the motivational concepts of supportive behavior were extracted from verses and narrations containing words related to supportive behavior in Islamic sources, and then the motivational components of supportive behavior were obtained from the analysis of these concepts. In order to evaluate the motivational concepts and the motivational components of supportive behavior in Islamic sources, the validity of the findings was examined based on the opinions of seven experts through the content rating questionnaire. The findings showed that the motivational components of supportive behavior are divided into three categories: cognitive components (perception of social responsibility, God's supervision of actions, God's compensation, return of good deeds to the doer and recognition of social duties), attitudinal components (reluctance to the world, desire for charity, not being afraid of poverty, kindness towards the distressed and fear of hell and longing for heaven) and behavioral components (selfless behavior, great kindness, benevolence and adherence to God's commands). Thus a motivational model of supportive behavior was presented for explaining the relationships between the components by benefiting from the narrations and studies done by Islamic thinkers. It was concluded that the cognitive and attitudinal components interact with each other and lead to the behavioral components.
خلاصه ماشینی:
الگوی انگيزشي رفتار حمايتي براساس منابع اسلامي سيدهادي صبوري/ کارشناس ارشد روانشناسي عمومي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني( saborisyyd110@gmail.
يافتهها نشان داد: مؤلفههاي انگيزشي رفتار حمايتي به سه دسته مؤلفههاي شناختي (ادراک مسئوليت اجتماعي، نظارت خداوند بر اعمال، جبرانگري خداوند، برگشت اعمال خير به فاعلش و شناخت وظايف اجتماعي)، مؤلفههاي گرايشي (بيميلي به دنيا، ميل به خيرات، نهراسيدن از فقر، مهرباني نسبت به مضطر و ترس از جهنم و اشتياق به بهشت) و مؤلفههاي رفتاري (رفتار ايثارگرانه، خير کثير، احسانورزي و التزام بهدستورات خداوند) تقسيم ميشوند.
براي ارائه الگوی انگيزشي رفتار حمايتي، به منظور تبيين روابط بين مؤلفهها با بهرهمندي از روايات و مطالعات انديشمندان اسلامي، اين نتيجه به دست آمد که مؤلفههاي شناختي و گرايشي با تعامل يکديگر منجر به مؤلفههاي رفتاري ميشوند.
نظريات کارشناسان و نتايج نظرياتشان در جهت تأييد يا رد هر مفهوم در جدول (2) ارائه شده است: جدول 2: نظريات کارشناسان و نتايج آنها درباره مفاهيم انگيزشي رفتار حمايتي در منابع اسلامي (رجوع شود به تصویر صفحه) براي بهدست آوردن ميزان توافق کارشناسان و روايي محتوا از روش CVI براي تجزيه و تحليل دادهها استفاده گرديد.
نظرات کارشناسان و نتايج آنها در جدول (4) ارائه گرديده است: جدول 4: نتايج بررسي کارشناسان درباره مؤلفههاي انگيزشي رفتار حمايتي در منابع اسلامي (رجوع شود به تصویر صفحه) براساس نتايج بهدستآمده از نظرات کارشناسان، همه مؤلفههاي نظري ارائهشده از سوی ایشان تأييد شد؛ زيرا در صورتي که CVI بهدستآمده از 79 درصد بالاتر باشد ميزان توافق و روايي محتوا مورد تأييد خواهد بود (حاجيزاده و اصغري، 1390).