چکیده:
ارامنۀ گریگوری ایران و دیگر مناطق جهان بر خود می بالند که در سال ۳۰۱ میلادی مسیحیت در ارمنستان به دستور تیرداد سوم اشکانی (۲۵۰- ۳۳۰ م.)، سالها قبل از دیگر کشورها، بهعنوان دین رسمی اعلام شد و در نتیجه آیینها و باورهای مسیحی در قوانین مدنی آنان حاکم گردید. با وجود این، موقعیت جغرافیایی خاص ارمنستان و مهاجرتهای اجباری آنان به داخل ایران و اقامت در قلمرو امپراتوری عثمانی موجب شد تحولات بسیاری در ترکیب فرهنگ، دین و قوانین آن به وجود آید به گونهای که بهرغم نسبت جمعیتی اندک از مسیحیان جهان، دارای هویت مختص خود باشند. این مقاله به بررسی تحولات تاریخی شرایط قانونی زوجین در احکام شخصیۀ ارامنۀ گریگوری ایران میپردازد و شرایط زوجین، از جمله دایرۀ حرمت اقارب سببی و نسبی، را در آثار کلاسیک حقوقی ارامنه جستوجو و مقایسه میکند. مهمترین منابع بررسیشده در این مقاله عبارتاند از: کتاب مقدس، قوانین رسولان، سنت کلیسایی، تصمیمات شوراهای جهانی و نیز کتاب داداستان از مخیتار گُش و کتاب حقوق کلیسای ارمنیان و مقررات «احوال شخصیه» ارامنه از ملیک تانگیان. چنانکه در مقاله دیده میشود ارامنه گریگوری بیشترین دایرۀ محارم را دارند.
Gregory Armenians of Iran and other regions of the world are proud that in 301 AD Christianity was declared as the official religion in Armenia by order of Tirdad III Parthian (250-330), years before other countries, and as a result, Christian rituals and beliefs in Their civil laws prevailed. Despite this, the special geographical location of Armenia and their forced migrations into Iran and staying in the territory of the Ottoman Empire caused many changes in the composition of its culture, religion and laws, so that despite the small proportion of the Christian population world, have their own identity. This article examines the historical developments of the legal conditions of spouses in the Armenian personal decrees of Gregory of Iran and searches and compares the conditions of spouses, including the circle of sanctity of causal and relative relatives, in Armenian legal classics.The most important sources reviewed in this article include: the Holy Bible, the laws of the apostles, church tradition, decisions of world councils, as well as the book of Dadastan by Makhitar Ghosh and the book of Armenian Church Laws and the provisions of "Personal Status" of Armenians by Malik Tangian. As can be seen in the article, the Armenians of Gregory have the largest circle of incest.
خلاصه ماشینی:
به طور خاص، در ميان ارامنـۀ گريگـوري قـديم سـن ازدواج در احکـام مـذهبي در زمان هاي متفاوت تغييراتي داشته است : «در اوايل قرن سيزدهم با تصميم شوراي سـيس (Sis) طبق قانون شمارٔە ٧ از مصوبات اين شورا داماد نبايـد کمتـر از چهـارده و عـروس نبايد کمتر از دوازده سال داشته باشند»١ (تانگيان ، ٣٩٤).
اما در ميان ارامنۀ گريگوري در نظري متفاوت بـا قـول مـذکور حکـم اوليه اين بود که براي ازدواج دختر اجازٔە اوليا لازم است و بر اساس مادٔە ٣٨ قوانين بازيل اگر دختر بدون اجازٔە پدر با کسي ازدواج کند مرتکب زنـا شـده اسـت و اگـر بـا پـدرش آشتي کند بايد ٣ سال توبه نمايد و سپس به فيض عشاي ربـاني نائـل گـردد (تانگيـان ، ٢١١).
نرسس تانگيان بر اين قانون توضـيحي افـزوده اسـت : «ايـن قـانون مشهورترين قانون در ارتباط با روابط خويشاوندي مربوط به ازدواج است و تا امـروز هـم معتبراست ، اگر چه پـيش از آن شـنورهالي ازدواج خويشـاوندان خـوني را در ١٠ درجـه مجاز شمرد، ولي مردم کاملاً از ١٠ درجه دور ماندند و تا امروز هـم هفـت پشـت نقطـۀ نهايي منع و درجۀ جواز به حساب ميآيد» (همو، ٣٩٤- ٣٩٥).
به تدريج ممنوعيت ها بيشتر ميشـود و نکـاح با پشت چهارم ممنوع ميشـود و دايـره همچنـان گسـترش مـي يابـد تـا درجـه ٨ را شـامل ميشود، اما بعدها از گسترٔە آن کم ميشود و تا پشت هفت را در بر ميگيرد، و در آيـين نامـۀ احوال شخصيه مادٔە ٢٨ که ازدواج اقرباي نسبي را تا درجه چهـار ممنـوع سـاخته اسـت و از درجه ٥ و دورتر را جايز ميشمارد.