چکیده:
در این تحقیق به بررسی ارتباط بین شاخص خشکسالی هواشناسی (شاخص SPI) و شاخصهای سنجش از دوری VCI، TCI و VHI در استانهای اصفهان، چهارمحال و بختیاری، مرکزی و قم پرداخته شده است. بدین منظور ابتدا با بررسی دادههای ایستگاههای موجود و با استفاده از مدل شاخص بارش استاندارد شده (SPI) چهار ماه (فروردین، اردیبهشت، خرداد و تیر) به عنوان نمونه انتخاب شد. در این مطالعه با توجه به دقت زمانی، پوشش طیفی بالا، سهولت دسترسی، عدم نیاز به تصحیح اتمسفری و زمین مرجع نمودن، تصاویر با کد (MOD11A2 و MOD13A2) از محصولات ماهواره مودیس سنجنده ترا مربوط به سالهای 2011 تا 2020 به دلیل اطمینان از وجود پدیده ترسالی و خشکسالی استفاده شد و سپس شاخص SPI با شاخصهای VCI، TCI و VHI به صورت تلفیقی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج پایش خشکسالی نشان داد که طی این دوره ده ساله در برخی از سالها خشکسالی شدید وجود داشته که در همان سال نیز بارش به میزان کمتری رخ داده است. برای مثال در سال 2020 این خشکسالی بسیار شدید بوده است و در سال 2011 ترسالی بسیار شدیدی را نشان داد. نتایج حاصل از همبستگی بین شاخص SPI و شاخصهای سنجش از دوری نشان داد که شاخص SPI بالاترین همبستگی را با شاخص VCI در سطح 01/0 دارد که مشخص گردید تصاویر MODIS و شاخصهای ساخته شده دارای قابلیت لازم برای پایش خشکسالی می باشد.
In this study, the relationship between meteorological drought index (SPI index) and remote sensing indices of VCI, TCI and VHI in Isfahan, Chaharmahal and Bakhtiari, Markazi and Qom provinces has been investigated. In this regard, using the satellite images of Modis Terra sensor and precipitation data of rain gauge and synoptic stations located in the study area, the detection of changes occurred over a period of 10 years was calculated. For this purpose, four months (April, May, June and July) were selected as a sample by reviewing the data of existing stations and using the standardized precipitation index (SPI) model. In this study, due to time accuracy, high spectrum coverage, ease of access, no need for atmospheric correction and ground reference, images with code (MOD11A2 and MOD13A2) of Modis satellite sensor products related to the years 2011 to 2020 due to Confidence of wet and drought phenomena was used and then SPI index was compared with VCI, TCI and VHI indices in combination. The results of drought monitoring showed that during this ten-year period, there was severe drought in some years, and in the same year, less rainfall occurred. In 2020, for example, the drought was very severe, and in 2011 it was very wet. The results of the correlation between SPI index and remote sensing indices showed that SPI index has the highest correlation with VCI index at the level of 0.01. It was found that MODIS images and constructed indices have the necessary capability for drought monitoring. The results of this study can be a good option for decision makers to monitor, investigate and resolve drought conditions and double the need to define an index.
خلاصه ماشینی:
در بخش مطالعات داخلي نيز پژوهش هاي انجام پذيرفته اسـت که در ذيل به آن ها پرداخته ميشود: محمودزاده و همکاران (١٣٨٧) از دو شاخص SPI و NDVI طي سال هاي ٢٠٠٣-١٩٩٨ براي بررسي خشکسالي در منطقه فريدون شــهر استفاده کرده و درنهايت اين دو شاخص را با هم مقايسه نمودند.
ازاين رو بايد رابطه هر يک از شاخص هاي ماهواره اي با خشکسالي در منطقه مطالعاتي مدنظر موردبررسي قرار گيرد؛ بنابراين ، با توجه به تحقيقات فوق ، در پژوهش حاضــر، هدف ارزيابي، پايش مکاني و زماني خشــکســالي با 1 Lein اسـتفاده از شـاخص هواشـناسـي SPI و شـاخص هاي سـنجش ازدوري VCI،VHI و TCI در اسـتان هاي اصفهان ، مرکزي، چهارمحال وبختياري و قم براي سال هاي ٢٠١١ تا ٢٠٢٠ است و در ادامه همبستگي بين شاخص زميني SPI و شاخص هاي منتخب ماهواره اي بررسي ميشود.
جدول ٥- ضريب همبستگي پيرسون بين مقادير شاخص SPI سالانه و شاخص هاي ماهواره اي (به تصویر صفحه مراجعه شود) ٣-٧- تحليل مکاني شاخص هاي خشکسالي به صورت سالانه با توجه نتايج به دسـت آمده از جدول شماره ٦، بر اساس شاخص هواشناسي SPI، بيش ترين ميزان مناطق تحت پوشش خشکسالي حاد در کل دوره آماري ٢٠١١-٢٠٢٠ در سال ٢٠١٥ بوده است .
با توجه نتايج به دست آمده از جدول شماره (٦)، بر اساس شاخص ماهواره اي VCI بيش ترين ميزان مناطق تحت پوشش خشکسالي حاد در کل دوره آماري ٢٠١١-٢٠٢٠ در سال ٢٠١٥ بوده است .
اين نتايج با توجه به شاخص SPI منطقه موردمطالعه که نشـان دهنده خشـکسـالي و ترسالي در سال هاي ٢٠٢٠ و ٢٠١١ مي باشد، تأييد شده است .