چکیده:
پس از روی کار آمدن سلسله اشکانی در 247 ق.م مناسبات ایران با همسایگان و دولتهای آن
روز شکل جدیدی به خود گرفت. این دولت نوپا در همان اوان تأسیس مبارزات و تصادمات گستردهای
را برای به دست آوردن سلطه بر مرز و بوم ایران با اقوام مهاجم، دولت سلوکی و امپراتوری روم آغاز
کرد. اشکانیان با استفاده از دیپلماسی در حفظ مرزهای سیاسی خود و کسب امتیازهای اقتصادی و
سیاسی، موفقیتهای گوناگونی را به دست آورند. این پژوهش با استفاده از روش بررسی تاریخی
مبتنی بر گردآوری اسناد و مدارک تاریخی، در پی پاسخ به این مسئله است که دیپلماسی شاهنشاهی
اشکانی چگونه و بر مؤلفههایی استوار بوده ؟ و چه نقش و جایگاهی در رویکردهای سیاسی و
اقتصادی این سلسله داشته است؟. رهیافت این پژوهش این است که اشکانیان با ابزارهایی مانند
مذاکره از طریق سفرای خود و انعقاد معاهدات سیاسی و اقتصادی تمامیت ارضی خود را حفظ نموده و
از سود سرشار حاصل از تجارت توانستند به تجهیز سپاه و ادامۀ نبردهای استراتژیک خود بپردازند
خلاصه ماشینی:
زماني که سلوکوس دوم به منظور سامان دادن به امور داخلي قلمرو خود لشکرکشي به ايران را براي باز پسگيري ايالت از دست رفته و تسلط مجدد بر راه تجاري مهمي که مديترانه را با خاور نزديک پيوند ميزد عملي ساخت، ارشک در برابر اين اقدام وي بمان تاکتيکي متوسل گرديد که اشکانيان بعدها نيز اين تاکتيک را به کار بستند.
در نتيجه وي شکست خورد و فرهاد دوم سفيري به نزد آنتيوخوس براي بستن معاهده صلح فرستاد)مشکور، بي تا: ١٦( از جمله شرايط تحويل دادن آنتيوخوس، دست کشيدن اشکانيان از تمام مناطق متصرفي پارتيان به جز پارت و هيرکانيه و فرهاد خود را دست نشانده سلوکيان بداند و به روم خراج بپردازد، بود که فرهاد اين شرايط را نپذيرفت و به نبرد با سلوکيان ادامه داد.
اما بايد گفت عليرغم توافق صورت گرفته ميان ايران و روم، امپراتور روم به وعده خود وفا نکرد و پس از اين که فرهاد سوم ايالت کردوئنه را تسخير کرد، سپاهيان اشکاني به دست روميان از آنجا رانده شدند و معاهده پيشين را عمل باطل نمود)گوتشميد، ١٣٧٩: ١١٠؛ ورستانديک، ١٣٨٦: ١٦٧-١٦٨(.
با روي کار آمدن اردوان دوم مناسبات ديلماتيک اشکانيان و روميان شکل جديدي به خود گرفت و بعضا ميان اين دو قدرت نيز نبردي اتفاق ميافتاد.
تلش مستمر دولتمردان اشکاني براي حفظ فرات به عنوان مرز ميان ايران و روم در نواحي غربي، ديپلماسي بکار برده شده توسط اشکانيان را حائز اهميت قرارداده است.