چکیده:
در مقاله حاضر با توجه به اهمیت محرکهای بالقوه ریسک دادخواهی در حوزه حسابرسی مبتنی بر ریسک، تأثیر تعدیلات حسابرسی سنواتی و مدیریت سود ناشی از اشتباهها و تحریفها در گزارشگری مالی صاحبکاران بر اظهارنظر تعدیل شده حسابرسی بررسی گردیده است. در راستای انجام تحلیلهای آماری، جامعه متشکل از 131 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1391 تا 1398 طبق شرایطی غربال شده است. فرضیههای پژوهش با بکارگیری مدلهای رگرسیون لوجیت باینری چند متغیره طبق مشاهدههای شرکت-سال آزمون شدهاند. یافتهها نشان دادهاند به موازات افزایش مدیریت سود ناشی از تحریف در گزارشگری مالی شرکتها، احتمال ارائه اظهارنظر تعدیل شده حسابرسی افزایش یافته است. همچنین، بهموازات افزایش تعدیلات سنواتی ناشی از اشتباهها در گزارشگری مالی شرکتها، احتمال ارائه اظهارنظر تعدیل شده حسابرسی افزایش یافته است. به علاوه، شواهد بیانگر آن است که سطوح بالاتر اقلام تعهدی غیرعادی و فعالیتهای واقعی غیرعادی در شرکتها سبب تقویت رابطه مثبت بین تعدیلات سنواتی و ارائه اظهارنظر تعدیل شده حسابرسی شده است. در واقع، تعدیلات سنواتی و مدیریت سود به عنوان پیامدهای وجود اشتباهها و تحریفها در گزارشگری مالی صاحبکاران، حسابرسان را در معرض تهدید ریسک دادخواهی قرار میدهد که در مقوله حسابرسی مبتنی بر ریسک انتظار میرود منجر به تلاش بیشتر حسابرسان و انجام حسابرسی با کیفیت شود. در چنین شرایطی حسابرسان به منظور کاهش بالقوه ریسک دادخواهی، محافظهکارانه عمل کرده و از طریق ارائه اظهارنظر تعدیل شده حسابرسی نسبت به این موضوع واکنش نشان میدهند.
Considering the importance of potential litigation risk motives in the risk-based audit process,
this
paper assessed the impact of annual audit adjustments and earnings management due to material
errors
& misstatement in clients' financial reporting on the modified audit opinion. Research population
includes 131 listed firms in Tehran Securities & Exchange over the period March 2012 till March
2020. Research Hypotheses analyzed using multivariate binary logit regression models based on
firm-year observations. Findings showed that more earnings management due to misstatement in
clients’ financial reporting lead to increase the likelihood of issuance the modified opinion by
auditors. Also, as the prior
period adjustments due to errors in clients’financial reporting increase, the likelihood of
issuance the modified audit opinion has increased. In addition, the evidence suggested that the
higher level of abnormal accruals and abnormal real activities to manage earnings has strengthened
the positive relationship between annual adjustments and likelihood of issuance modified audit
opinion. In fact, annual adjustments and earnings management as consequences of errors and
misstatement in clients' financial reporting expose auditors to litigation risk, which is expected
to result in more auditors effort and audit quality in risk-based audit process. In such
circumstances, the auditors act conservatively in
order to reduce the potential litigation risk and respond by issuance the modified audit opinion.
خلاصه ماشینی:
کاهش کيفيت قضاوت و تصميم گيري در حسابداري و حسابرسي دورة ١/ پياپي ٣/ پائيز ١٤٠١ گزارشگري مالي و افزايش استفاده شرکت ها از اقلام تعهدي جهت مديريت سود سبب افزايش ريسک دادخواهي حسابرسان ميشود (پير و اندرسون ، ١٩٨٤؛ بونه ، خورانا، ايندر و رامان ، ٢٠١١؛ اتومو، ماچمودا و پامونگکاس ، ٢٠١٩).
در شرکت هايي که مشمول تجديد ارائه صورت هاي مالي به واسطه تعديلات ناشي از تغيير رويه ها يا اصلاح اشتباهات هستند، سطح اقلامي تعهدي اختياري بالاتر و کيفيت سود پايين تر است (هرلي، بارتولدي و تينگارد، ٢٠١٢) و در اين شرايط ، احتمال صدور اظهارنظر تعديل شده حسابرسي افزيش مييابد (توماستي، سانتوس ، داسيلوا ماکدو و نتو، ٢٠١٨).
اين موضوع ميتواند دليلي براي پرهيز از ريسک دادخواهي حسابرس تلقي شود؛ در واقع وقتي مشاهده هاي مورد بررسي از اقلام تعهدي غيرعادي بيشتري (کمتري) جهت مديريت سود بهره گرفته اند، احتمال ارائه اظهارنظر تعديل شده حسابرسي افزايش (کاهش ) يافته است .
به علاوه ، نتايج حاکي از تأثير مثبت برهم کنش محرکهاي ريسک دادخواهي ناشي از مديريت سود اقلام تعهدي و تعديلات سنواتي (سطح احتمال آماره z کمتر از خطاي ٥ درصد و ضريب مثبت ) بر احتمال ارائه اظهارنظر قضاوت و تصميم گيري در حسابداري و حسابرسي دورة ١/ پياپي ٣/ پائيز ١٤٠١ تعديل شده حسابرسي است .
, (2018), “The Impact of Litigation Risk on the Association between Audit Quality and Auditor Size: Evidence from China”, Journal of International Financial Management & Accounting, 29 (3), PP.