چکیده:
در لابهلای اﺷﻌﺎر ﺟﺎهلی، عبارتهایی بیش و کم مشابه برخی از آیات ﻗﺮآن دیده میشود. برخی از این اشعار در قالب منقولات و روایاتی در منابع حدیثی آمده و سبب شدهاست ﻋﺪهای مانند دکتر سها آنها را ﯾﮑﯽ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺮآن ﺗﻠﻘﯽ و با طرح شبهاتی خاص، به وحیانی بودن قرآن کریم خدشه وارد کنند. هدف پژوهش حاضر تحلیل سندی و دلالی این منقولات و روایات و پاسخ-گویی به این ادعاست. نتیجه تحقیق آن که در اسناد روایات و منقولات مورد استناد سها، حداقل یک راوی متهم به جعل حدیث حضور دارد و از این رو منقولات پیشگفته از حیث اعتبار ساقطاند و در زمره روایات ضعیف و موضوع شمرده میشوند. همچنین بازه زمانی وضع این منقولات و روایات را میتوان نیمه دوم قرن دوم تا نیمه دوم قرن سوم تخمین زد. با توجه به دلالت متنی روایات که در آنها خبر از مبعوث شدن پیامبر اکرم(ص) مطرح شده و نیز وضع سیاسی-اجتماعی این عصر (باز شدن باب ترجمه آثار یونانی و ظهور فرقههای گوناگونی از قبیل زنادقه) میتوان انگیزه وضع آنها را یاری دین و تقویت معتقدات اسلامی در برابر هجمههای اعتقادی مخالفان و منکران تصور کرد.
In Jahilid poetry, there are phrases more or less similar to some verses of the Qur'an. Some of these poems appear in hadith sources in the form of statements and narrations, and this has caused some people like Dr. Soha to consider them as one of the sources of the Qur'an, and by raising certain doubts, they try to harm the divinity of the Holy Qur'an. The purpose of the current research, which was carried out using a descriptive-analytical method, is to analyze the documents and denotations of these statements and narrations, so to deal with this claim. The result of the research is that there is at least one narrator accused of falsifying the hadith in the documents of the hadiths and sources cited by Soha, and therefore the aforementioned sources are invalid in terms of credibility and are considered among the weak and falsified hadiths. Also, the time period of these citations and narrations can be estimated from the second half of the second century to the second half of the third century. According to the text of the hadiths in which the news of mission of the Holy Prophet (PBUH) were reported, as well as the socio-political situation of this age (emergence of the era of translation of Greek works and various sects such as Zanadiqah), the motivation of their falsification could be intentions such as assisting religion and strengthening Islamic beliefs against the ideological attacks of opponents and deniers.
خلاصه ماشینی:
بر اين اسـاس ، وجوه تمايز تحقيق حاضـر نسـبت به پژوهش هاي پيشـين در جنبه هاي ذيل قابل تبيين است : ١) توســعه دايره بررســـي به اشــعار شــعراي ديگري از عصــر جاهليت؛ غير از امرؤالقيس و اميه بن ابي الصلت ؛ ٢) توجه به رواياتي که نقل کننده اشعار جاهلي بوده و بررسي سندي آنها؛ ٣) ارائه دلايل و شـواهدي دال بر انتحال در اشـعار مورد اسـتناد، با توجه به بررسـي اعتـبار راويان منقولات مورد بحـث ، ضــمن تاريخ گذاري صـــدوري و انگيزه شناسي جعل در روايات مورد استناد کتاب «نقد قرآن ».
با توجه به اينکه اسـاس اســتدلال دکتر ســها در ادعاي اثرپذيري قرآن از اشـعار جاهلي قرآن گونـه بر دو فرض تقـدم زمـاني اشــعـار جـاهلي بر قرآن کريم و نيز اعتبـار منقولات و روايات مشـتمل بر اين اشـعار اسـتوار اسـت ، بعد از بررسـي مختصـر درباره اصـالت شـعر عرب و نقل خلاصــه ادعاهاي مورد نظر از کتاب نقد قرآن ، ســه گام اســاســي به جلو برداشــته ايم: اعتبارسـنجي روايات مورد اسـتناد دکتر سـها از نظر سـندي ، تاريخ گذاري اين دسـته از روايات و منقولات بر اسـاس شواهد تاريخي و در نهايت بررسي انگيزه جعل و وضع روايات و منقولات مشتمل بر اشعار جاهلي قرآن گونه .
به عنوان مثال شـوقي ضـيف در کتاب «تاريخ الادب العربي العصـر الجاهلي»، با بررسـي بعضـي اشـعار منسـوب به اميه بن ابي الصـلت که در آنها به مضـامين قرآن اشـاره شـده ، به ضـعف هاي بلاغي در اين اشـعار تأکيد کرده و چنين نتيجه مي گيرد که (به تصویر صفحه رجوع شود) واضـح اسـت که اين شـعر رکيک که فاقد اسـلوب صـحيحي اسـت را بعضـي قصـاصـين و واعظان در عصــرهاي بعد از جاهليت به نظم درآورده اند و نشــان مي دهد مســئله انتحال به اميه از قديم وجود داشته است (شوقي عبدالسلام، ١٣٨٤ق : ٣٩٧).