چکیده:
تلفن همراه بسترهای فناورانه مختلفی برای ارائه خدمات به کاربران دارد. یکی از این بسترها، فناوری کدهای دستوری یا USSD میباشد که در سالهای اخیر توسط کاربران تلفن همراه مورد استفاده قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر، تحلیل نهادی توسعه و کاربرد فناوری USSD در دوره زمانی حیات این فناوری در ایران (1389 تاکنون) با تأکید بر نقش نهادهای سخت و فیزیکی است. جهتگیری این پژوهش، کاربردی-توسعهای و هدف آن توصیفی است؛ و از رویکرد کیفی و تحلیل محتوا با روش قیاسی استفاده شده است. ابزار گردآوری دادههای اولیه، مصاحبه با 10 خبره دارای تخصص و تجربه در حوزه خدمات USSD میباشد که در بازه زمانی نیمه دوم سال 1399 صورت گرفته است؛ از منظر دادههای مورد مطالعه نیز قلمرو زمانی پژوهش حاضر، سالهای 1389 تا 1399 (کل دوره حیات این فناوری در ایران) در نظر گرفته شد و برای جمعآوری دادههای ثانویه از پایگاههای خبری، اسناد قانونی، مقالات و گزارشها استفاده شده است. بر اساس یافتههای این تحقیق، در سالهای ابتدایی تاثیرگذاری نهادها و بازیگران بر توسعه و کاربرد این فناوری در مجموع مثبت بوده، اما به تدریج کاربرد و توسعه این فناوری تحت تأثیر توسعه زیرساختهای اینترنت پهنباند به عنوان یک فناوری جایگزین و تنظیمگریهای متعدد بازیگران شبکه بانکی و خصوصاً بانک مرکزی دچار افول شده است. نتایج این پژوهش، دلالتها و پیشنهادات سیاستی و پژوهشی برای سیاستگذاری در خصوص فناوریهای جدید ارائه مینماید.
Mobile phones utilize multiple technologies in order to provide services for users. USSD, is one of the most used technologies, which has been used by mobile phone users in recent years. The aim of this paper is to analyze evolution of its development and application in Iran from 2011 to 2021 by an institutional approach. Moreover, this study includes analysis on how institutional players influenced USSD technology development and utilization. Findings are categorized into four periods of introduction to the market, growth through the market, limitations and challenges, and stagnation. Each period is analyzed from practical, policy, business, economic and political aspects. To collect data, 10 experts were interviewed. Besides, documents, reports, events, media news, rules and regulations related to the USSD were analyzed. Findings indicate that over the first and second period, institutions and players have positive impact on scaling up the application of technology in the market. However, in the subsequent periods, USSD technology negatively affected by central bank restrictive regulations and reorientation of banking and payment service providers, resulting from a new powerful alternative namely mobile internet. Findings also present policy suggestions and implications for policy-making on how face new technologies as well as future research avenues for policy researchers.
خلاصه ماشینی:
ابزار گردآوري داده هاي اوليه ، مصاحبه با ١٠ خبره داراي تخصص و تجربه در حوزه خدمات USSD ميباشد که در بازه زماني نيمه دوم سال ١٣٩٩ صورت گرفته است ؛ از منظر داده هاي مورد مطالعه نيز قلمرو زماني پژوهش حاضر، سال هاي ١٣٨٩ تا ١٣٩٩ (کل دوره حيات اين فناوري در ايران ) در نظر گرفته شد و براي جمع آوري داده هاي ثانويه از پايگاه هاي خبري، اسناد قانوني، مقالات و گزارش ها استفاده شده است .
همچنين سهولت ايجاد زيرساخت هاي اين فناوري و راه اندازي بسترهاي ارائه خدمات به مشتريان باعث شده که بسياري از اپراتورهاي تلفن همراه و ساير شرکت هاي غيراپراتوري، علاقمند به 1 Casper and Whitley 2 Unstructured Supplementary Service Data (USSD) 3 GSM 4 SMS 5 Real-time استفاده از اين فناوري در ارائه خدمات به مشتريان خود باشند.
(CGAP, 2014) يکي از دلايل مهم محدود شدن قوانين و مقررات در برخي از بازارها، حاکميت بازار توسط يک اپراتور تلفن همراه و عدم وجود رقابت آزادانه است که عملاً محافظه کاري بازيگران حوزه خدمات بانکي و پرداخت در مشارکت با اپراتور تلفن همراه را در پي داشته و در نهايت منجر به اعمال محدوديت هاي قانوني از سوي سياست گذاران و نهادهاي حاکميتي شده تا از اين طريق مانع انحصار در فضاي بازار شوند (٢٠١٤ ,CGAP).
با توسعه بيش تر بازار و افزايش سهم چند بازيگر اول در ارائه خدمات بر بستر USSD، قيمت اين فناوري براي رقابت ساير بازيگران به گونه اي بود که صرفه اقتصادي لازم را ايجاد نميکرد و برخي از کسب وکارها و بانک ها به دليل قيمت هاي بالاي اين فناوري، نميتوانستند از آن بهره برداري کنند (مصاحبه شونده ١، ٣، ٤ و ٧).