چکیده:
تمدن نوین اسلامی و تمدن غرب گرچه در برخی ویژگیها همسانیهایی دارند، تمایزات آشکاری در رویکرد غایتگرایانه میان آن دو تمدن وجود دارد که در بیانات رهبر معظم انقلاب فراوان دیده میشود. برایناساس مسئله مهم در این پژوهش سرانجام تمدن اسلام و غرب در نگاه و باور حضرت آیتالله خامنهای است. پژوهش حاضر با روش تحلیل و توصیف بیانات مقام معظم رهبری صورت گرفته است. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که مبانی تمدن اسلام بر اساس نفی شرک و توحیدمحور سامان یافته است که نهایتاً به عبودیت بشر در روند تمدن مبتنی بر آرمانهای اسلام منتهی خواهد شد. درمقابل استواری تمدن غرب بر اساس رویکرد مادیگرایانه و عدم توجه به ارزشهای الهی است. ازاینرو ساخت دنیای بهتر انگیزه غایی ایجاد تمدنی نو در غرب بوده است. به باور مقام معظم رهبری، دنیاگرایی خود عاملی روبهرشد در تمدن غرب بود و موجب شد این تمدن در جهان پیشران شود، اما عدم باورداشت به ارزشهای الهی و انسانی خود عامل سقوط آن در آیندهای نهچندان دور خواهد شد. در نگاه ایشان، مهمترین وجه تمایز میان این دو بینش تمدنی در رویکرد غایتگرایانه است. در تمدن نوین اسلامی، رویکرد خداباورانه سبب خواهد شد عبودیت به خداوند متعال که هدف از خلقت بوده است در جامعه گسترانیده شود، اما در تمدن غرب این مهم که نیاز فطری و اساسی بشر بوده، مورد توجه قرار نگرفته است.
Although modern Islamic civilization and Western civilization are similar from various aspects, there are clear differences in the teleological approach between the two civilizations that can be seen in the statements of the Supreme Leader of the Revolution. Accordingly, the important issue in this research is ultimately the civilization of Islam and the West from the viewpoint of Ayatollah Khamenei. The present study was conducted by analyzing and explaining the statements of the Supreme Leader. The findings of the research indicate that the foundations of Islamic civilization are based on monotheism and the denial of polytheism, which will eventually lead to human’s servitude (‘ubudiyyah) in the process of civilization based on the ideals of Islam. In contrast, Western civilization is based on a materialist approach and disregard for divine values. Therefore, building a better world has been the ultimate motivation for the creation of a new civilization in the West. According to the Supreme Leader, materialism itself was the cause and a growing factor in Western civilization. This kind of civilization is being promoted in the world, but its lack of belief in divine and human values will cause its downfall in the near future. From his perspective, the greatest difference between these two civilizational insights is in the teleological approach. In the new Islamic civilization, the theistic approach will cause the servitude of Allah the Almighty which is the goal of creation, to be spread in the society, but in the western civilization, this important issue, which is a natural and basic human need, has not been considered.
خلاصه ماشینی:
در اين نوشتار، نخست به اجمال به مباني تمدن اسلامي با رويکرد تمدن نوين در انديشه آيت الله خامنه اي توجه ميشود و در تمايزات در ابتدا به چگونگي شکل گيري تمـدن غـرب در مقايسه با تمدن اسلام اشاره ، و سرانجام به تمايز در هدف دو تمدن که مهم تـرين بخـش نوشتار کنوني است ، پرداخته خواهد شد.
مقام معظم رهبري نيز با تأکيـد بـر ايـن عامل مهم ، يکي از تمايزات ميان فرهنگ غرب و تمدن اسلام را جنبه سـخت افـزاري تمـدن غرب ميدانند که تنها با عنصر خشونت توانست پيش ران شود، اما راه رسيدن به تمدن نوين اسلامي تعاليم برگرفته از وحي است که هيچ گاه رفتاري همراه با خشـونت را در برخـورد بـا ديگران براي رسيدن به دنياي بهتر اجازه نخواهد داد: در ايجاد تمدن اسلامي ملت بايد اسلام و تعاليم پيامبر را اجرا کنند؛ تعـاليمي کـه در جهت ساختن تمدن نوين اسلامي است و با اصول غرب براي بشريت متفاوت است و تمدن نوين به معناي اعمـال زور و تصـرف سـرزمين هـا و تحميـل اخـلاق بـر ملـت هـا نيست ، بلکه به معناي نشان دادن اخلاق و رفتار و اصول صـحيح زنـدگي اسـت تـا بـا انتخاب درست مسير را بپيمايند (بيانـات امـام خامنـه اي در ديـدار مسـئولان نظـام و ميهمانان کنفرانس وحدت اسلامي در تاريخ ١٣٩٤/١٠/٨).