چکیده:
یکی از مباحث فقه و حقوق خانواده دربارۀ کارهایی مانند غذا پختن، لباس شستن، تمیز و مرتب کردن خانه است. دیدگاه مشهور فقیهان واجب نبودن انجام این کارها بر زوجه است، اما توجه همزمان به این مباحث در دو باب نفقه و نشوز، این دیدگاه را با مشکلات علمی و عملی مواجه میسازد. دیدگاه غیرمشهور بر مبنای شرط ارتکازی، آنها را وظیفۀ زوجه میداند که این مبنا با نقدهای جدّی فقیهان روبهرو شدهاست، ازاینرو تبیین حکم در این مسئله و استدلال موجه بر آن ضروری مینماید. این نوشته به روش تحلیلی و استدلالی صورت گرفته، تلاش کرده است به مبنای لزوم معاشرت به معروف توجه نماید. براساس این مبنا، انجام این امور بر زوجه واجب خواهد بود. این نتیجه، عدم استحقاق دریافت اجرت بر انجام کارهای منزل برای زوجه و ناشز نبودن او درصورت انجام ندادن این امور را درپی خواهد داشت.
One of the issues of jurisprudence and family law is about work such as cooking, washing clothes, cleaning and tidying the house. The opinion of the renowned majority of the jurists is that it is not wajib (obligatory) for the wife to do these things. However, paying attention to these topics in two chapters, nafaqah (alimony) and nushuz (material disobedience), makes this view face academic and practical problems. The unpopular opinion based on the irtikazi (fixed way) condition considers them as the duty of the wife, which has faced serious criticism from the jurists. Therefore, it is necessary to explain the hukm (ruling) and give a reasonable argument on this issue. This paper, which is presented in an analytical and reasoning method, tried to pay attention to the basis of the necessity of Consorting in an honourable manner. According to this result, the wife is not entitled to wages for doing household chores, and she is also not nashiz if she does not do these chores.
خلاصه ماشینی:
بیان دیدگاه وجوب براساسِ شرط بنایی با توجه به این واقعیت که در عرف جامعه، زنان امور منزل را برعهده میگیرند، برخی از فقیهان انجام امور ضروری منزل را وظیفۀ زوجه دانسته، آن را ازبابِ شرایط ضمنی ارتکازی میدانند و معتقدند مازاد بر امور ضروری بر زوجه واجب نیست و صرفاً در این موارد چنانچه قصد تبرع نداشته باشد، میتواند اجرت دریافت کند بهگونهای که در عرف زنان ما متعارف است (تبریزی، ۱۴۲۷ق، 8/224).
محقق خویی درخصوصِ شرط ضمنی دانستن انجام کارهای منزل برای زن معتقد میشود: متعارف آن است که زوجه این امور را ازروی رغبت و میل باطنی انجام دهد بدون آنکه الزام و التزامی وجود داشته باشد.
دیگری نیز مشابه همین معنا را باور داشته، معتقد است اینکه در عرف، زن کارهای منزل را انجام میدهد ازروی مسامحه و تراضی و سخت نگرفتن در حقوق شرعی است، یعنی در این موارد عرف درصددِ امور لازم شرعی و قانونی نیست تا اگر در ضمن عقد هم نیامد، پایبندی عرف به آن، دلیلی دربارۀ عقد ازدواج روایاتی مبنیبر لازم نبودن شرط سابق بر عقد وجود دارد، با این مضمون که هر شرط سابق بر عقد، با عقد نکاح ازبین میرود، مگر آنکه در ضمن نکاح اعاده شود (وسائل الشیعه، ۲۱/۴۵-۴۷).
۳. دیدگاه مختار: وجوب انجام کارهای منزل بر زوجه براساسِ قاعدۀ معاشرت به معروف عمل به شیوۀ «معروف» در تمامی مسائل مربوط به خانواده امری است که به آن در قرآن کریم بسیار توجه شدهاست.
. این بیانات نشان میدهد درنظرِ فقیهان نیز انجام کارهای منزل توسط زوجه امری عرفی است.
Kitab al-Nikah, first ed, Qom: Imam Ali Ibn Abi Talib School.