چکیده:
در این مقاله مجموعه سفالهای گردآوری شده در بررسیهای باستانشناسی تپۀ قلعهزینل را مورد مطالعه و بررسی قرار دادهایم.تپۀ قلعهزینل که بزرگترین تپه باستانی دره ی سیمره در استان ایلام است، در موقعیتی بسیار سوقالجیشی در مجاور محل تلاقی دو رودخانه ی سیکان و سیمره واقع است. بررسیهای باستانشناسی حاکی از این است که این محل در برگیرنده اطلاعات مهمی در مورد عصر مفرغ منطقه است. در عصر مفرغ، سنّت سفال منقوش گودین III در درۀ سیمره رواج داشته و تنها یکبار، در روند توسعۀ این نوع سنّت سفالگری خلل ایجاد شده و آن، همزمان با مرحلۀ گودین III4 است که در این زمان با نفوذ سفال دوره شیماشکی دشت شوشان در دره ی سیمره مواجهایم که سفالهای شاخص آن در بررسیهای تپۀ قلعهزینل گردآوری شده است. احتمالاً گسترش سفال دورۀ شیماشکی تا درۀ سیمره، تحتتأثیر لشگرکشیهای سلسلۀ اور III رخ داده است. بعد از این مرحله، دوباره شاهد تداوم رواج سنّت سفال منقوش گودین IIIدر درۀ سیمره هستیم. روند توسعۀ سفال منقوش گودین IIIدر درۀ سیمره، موجب تقویت نظر دانشمندانی میشودکه معتقدند سرزمین شیماشکی در ارتفاعات شمال دشت شوشان قرار دارد، هرچند که نمیتوان این موضوع را تنها با استفاده از دادههای غیر مکتوب اثبات نمود. از سوی دیگر با توجه به مساحت تپۀ قلعهزینل و نیز موقعیت مکانگزینی آن، به نظر میرسد که میتوان این محوطه را به عنوان مرکز یکی از قلمروهای کوهستانی اتحادیه شیماشکی مطرح نمود.
خلاصه ماشینی:
در عصر مفرغ ، سنت سفال منقوش گودين III در درة سيمره رواج داشته و تنها يک بار، در روند توسعۀ اين نوع سنت سفالگري خلل ايجاد شده و آن ، هم زمان با مرحلۀ گودين III٤ است که در اين زمان با نفوذ سفال دوره شيماشکي دشت شوشان در دره ي سيمره مواجه ايم که سفال هاي شاخص آن در بررسيهاي تپۀ قلعه زينل گردآوري شده است .
روند توسعۀ سفال منقوش گودين III در درة سيمره ، موجب تقويت نظر دانشمنداني ميشودکه معتقدند سرزمين شيماشکي در ارتفاعات شمال دشت شوشان قرار دارد، هرچند که نميتوان اين موضوع را تنها با استفاده از داده هاي غير مکتوب اثبات نمود.
2 درة سيمره ، در جنوب شرق استان ايلام يکي از مناطق مهمي است که در سال هاي اخير، بررسيهاي باستان شناسي نسبتا دقيق و جامعي در ارتباط با شکل و توالي توزيع سفال گودين III در محدودة آن انجام گرفته است که منجر به جمع آوري داده هاي مهمي شده است (مظاهري، ١٣٨٥ و ١٣٨٨؛ شهبازي، ١٣٨٥).
در جريان بررسيهاي مذکور در مجموع در ٤ محل آثار فرهنگي دورة شيماشکي يافت شد که ميتوان آنها را به دو گروه تقسيم نمود: گروه اول شامل تپه هاي غارت مالگه و تپۀ قلعه زينل ميشود که هر دو استقرارهاي دائمي هستند و در محدودة حوزة درة سيمره ، در ميان اراضي زراعي امروزي، مجاور هم ، در مرکز دشت زرين دشت و در موقعيتي سوق الجيشي مشرف به محل تلاقي رود سيکان و رودخانۀ سيمره ، شکل گرفته اند.