چکیده:
ادبیات چونان دریای مواجی است که امواج پرخروش آن حاصل عقل و درایت، تب و تاب و شور و هیجانی است که از سینه های مردمان هر فرهنگی بیرون می آید، هر چه این امواج به روح بی آلایش و پاک او نزدیکتر، ادبیات ناب تر؛ یکی از مصادیق این ادبیات ناب، ادبیات عامیانه است، که خاستگاه آن دامان تودهای از مردمان است که بی آنکه در مدرسی خود خواسته بیاموزند در جاری فرهنگ جامعه بار گرفته اند و پرورانده اند، از این رو «ادبیات عوام ساده و بی پیرایه است چون زندگی عوام چنین است، مردم عادی از هنگام سخن گفتن جز بیان مطلب غرضی ندارند، لذا به کلمات پیچیده و مغلق نیاز ندارند و افسانه ها و ترانه های آنان نیز نمی تواند ساده نباشد؛ دیگر آنکه در صورت پیچیدگی، قدرت انتقال زبانی و شفاهی خود را از دست می دهد چون اگر ساده نباشد، عامه نمی توانند آن را تکرار کنند، حفظ کنند، به خاطر بسپرند و بازگو کنند» ( 1) . در این این نوشتارتلاش شده تا لالایی های مادران ایلامی را که ریشه در ادبیات عامیانه این سرزمین کهنسال دارد ، معرفی شود.
خلاصه ماشینی:
لالايي ها با صداي مادران ايلامي 1 دکتر زهرا فتحي چکيده ادبيات چونان درياي مواجي است که امواج پرخروش آن حاصل عقل و درايت ، تب و تاب و شور و هيجاني است که از سينه هاي مردمان هر فرهنگي بيرون مي آيد، هر چه اين امواج به روح بي آلايش و پاک او نزديکتر، ادبيات ناب تر؛ يکي از مصاديق اين ادبيات ناب ، ادبيات عاميانه است ، که خاستگاه آن دامان توده اي از مردمان است که بي آنکه در مدرسي خود خواسته بياموزند در جاري فرهنگ جامعه بار گرفته اند و پرورانده اند، از اين رو «ادبيات عوام ساده و بي پيرايه است چون زندگي عوام چنين است ، مردم عادي از هنگام سخن گفتن جز بيان مطلب غرضي ندارند، لذا به کلمات پيچيده و مغلق نياز ندارند و افسانه ها و ترانه هاي آنان نيز نمي تواند ساده نباشد؛ ديگر آنکه در صورت پيچيدگي، قدرت انتقال زباني و شفاهي خود را از دست مي دهد چون اگر ساده نباشد، عامه نمي توانند آن را تکرار کنند، حفظ کنند، به خاطر بسپرند و بازگو کنند» ( ١) .
چنانکه خدمتکار قديم و پير از کنيزان را دادا گويند و لالايي ترانه اي بود که لالاها و لله ها براي خواباندن طفل به کار برده و واژه لالا به معني خفتن در زبان اطفال نيز بايد از همين جا گرفته شده باشد» (٦) در واژه 2 نامه ها، واژه ي «بنگره » به معناي «لالايي» آمده است ، برهان قاطع بنگره را زمزمه اي مي داند که زنان به هنگام خوابانيدن کودک مي خوانند و در لغت نامه دهخدا علاوه بر ذکر همان معنا آمده است :«زنان در محل خفتن کودک گويند تا به خواب روند و آن را «نانو» گويند».