چکیده:
شهرتاریخی صیمره براساس متون و منابع تاریخی، متعلق به دوره ی ساسانی و قرون اولیه ی اسلامی است. در بین باستانشناسان اتفاق نظری مبنی بر قدمت این شهر تاریخی وجود ندارد. برخی آن را متعلق به قرون نخستین اسلامی و برخی دیگر آن را شهری از دوره ی ساسانی می دانند. از جملۀ یافته های با اهمیت کاوش ها و پژوهش های باستان شناسی شهر صیمره، کشف مسجد این شهر و تزئینات گچبری سطوح داخلی دیوارهای آن است. بررسی تأثیر مستقیم هنر گچبری دوره ی ساسانی بر تزئینات گچبری مسجد این شهر ، از اهداف اصلی این پژوهش است. از این رو، گونه شناسی نقوش گیاهی و سپس شناسایی نقوش گیاهی اساطیری و مقدس گچبری های مسجد شهر صیمره و به نوعی ریشه یابی آن ها مورد توجه بوده است. بر این اساس:گونه شناسی نقوش گیاهی اساطیری گچبری های مسجد صیمره و معانی اساطیری اینگونه نقوش در تزئینات گچبری این مکان در دوره ی تاریخی مورد مطالعه قرار گرفته است. براساس مطالعات به عمل آمده، نقوش گیاهی گچبری های مسجد صیمره شامل: نقوش انار، تاک، نخل، درخت کاج، نیلوفر، میوۀ بلوط و کنگر بوده است که در دوران پیش از اسلام: انار، تاک، نخل و کاج، نماد باروری، فناناپذیری و برکت و نیلوفر، میوه بلوط و کنگر به عنوان نمادهای حیات، امنیت و باروری، پیروزی و توفیق بر مشکلات معرفی شده اند.
خلاصه ماشینی:
براساس مطالعات به عمل آمده ، نقوش گياهي گچبريهاي مسجد صيمره شامل : نقوش انار، تاک، نخل ، درخت کاج ، نيلوفر، ميوة بلوط و کنگر بوده است که در دوران پيش از اسلام : انار، تاک، نخل و کاج ، نماد باروري، فناناپذيري و برکت و نيلوفر، ميوه بلوط ١ - دانش آموخته رشته باستان شناسي( دوران تاريخي) از دانشگاه بوعلي سينا ٢ - مدير پايگاه پژوهشي شهر تاريخي صيمره 1 و کنگر به عنوان نمادهاي حيات ، امنيت و باروري، پيروزي و توفيق بر مشکلات معرفي شده اند.
اين پژوهش نخستين پژوهشي است که به گونه شناسي و ريشه يابي نقش مايه هاي گياهي اساطيري و مقدس تزئينات گچبريهاي مسجد شهر صيمره مي پردازد.
بررسي بر روي آثار هنري در دوران تاريخي نشان داد که استفاده از نقش مايۀ انار براي اولين بار در قلعه يزدگرد مربوط به دورة اشکاني صورت گرفته است و نمونۀ قابل مقايسه با نقش انار اين محوطه ، از گچ بري هاي محوطۀ کيش ، کاخ تيسفون ، چال ترخان (نظام - آباد) و...
از سويي هم چون ديگر خارها، کنگر نماد زمين بکر است و از آن جا نماد باکرگي، مفهومي که خود به نوعي ديگر نشانۀ پيروزي است (شواليه ، گربران ،١٣٧٧: ٦١٨)؛ اما هنر ايراني، برگ کنگر را از معماري يوناني اقتباس کرد و به گونه اي ناهنجاربر ستون هاي بومي پيوند زد (هرتسفلد،١٣٨١: ٢٨٣) و اين گياه به صورت نقش مايه اي عمومي در شرق و غرب ايران رايج گرديد.