چکیده:
شرایط و موقعیت جغرافیایی فلات ایران موجب شده تا این منطقه از جهان از دیرباز سکونتگاه انسان و مهد تمدن و فرهنگ باشد. تنوع اقلیمی، منابع آب، وجود ناهمواری های البرز و زاگرس، دشت ها ، جلگه ها ، خصوصاً حواشی و سواحل خلیج فارس در نواحی جنوب و جنوب غربی ایران شرایط مساعدی را در این زمینه فراهم ساخته است. استقرار در دهکده ها و سکونتگاه های مختلف موجب ایجاد کهن ترین تمدن ها در این منطقه شده است. محدوده ی تمدن ایلام از مرز های شرق بین النهرین (رودخانه کرخه و دویرج در منطقه موسیان و دهلران در غرب فلات ایران )تا حوزه ی هلیل رود در ناحیه ی کوهستانی کرمان و در بخش جنوبی فلات ایران و کناره های خلیج فارس به دلیل وجود آب های روان موقعیت مناسبی برای سکونت و استقرار داشته است.این منطقه از دوران کهن تا به امروز شاهد شکل گیری تمدن هاوفرهنگ های مختلفی بوده است. مقایسه سفال های مکشوفه از تپه های حوزه هلیل رود با سفال های شوش، ارتباط تمدنی ساکنان کرمان را با حوزه ی جنوب غربی ایران نشان می دهد. در این مقاله تلاش شده تا با بررسی تحولات فرهنگی وباستان شناختی حوزه رودخانه کرخه با تمدن های حوزه ی هلیل رود دردوران باستان، شناخت بیشتری در مورد روابط تمدن های این منطقه بویژه فرهنگ های مستقر در ایران جنوبی و بین النهرین کسب کرد.
خلاصه ماشینی:
محدوده ي تمدن ايلام از مرز هاي شرق بين النهرين (رودخانه کرخه و دويرج در منطقه موسيان و دهلران در غرب فلات ايران )تا حوزه ي هليل رود در ناحيه ي کوهستاني کرمان و در بخش جنوبي فلات ايران و کناره هاي خليج فارس به دليل وجود آب هاي روان موقعيت مناسبي براي سکونت و استقرار داشته است .
در اين مقاله تلاش شده تا با بررسي تحولات فرهنگي وباستان شناختي حوزه رودخانه کرخه با تمدن هاي حوزه ي هليل رود دردوران باستان ، شناخت بيشتري در مورد روابط تمدن هاي اين منطقه بويژه فرهنگ هاي مستقر در ايران جنوبي و بين النهرين کسب کرد.
در محدوده شمال خليج فارس از حوزه هليل رود تا رودخانه ي کرخه وشرق تمدن هاي بين النهرين آثار متعدد و ارزشمندي از دوران باستان بر جاي مانده که نمايانگر عظمت و اقتدار تمدن و فرهنگ ايران زمين در اين منطقه از فلات ايران مي باشد.
در اين نوشتار اين هدف دنبال شده است تا ضمن معرفي آثار و ابنيه منطقه ، راه ها و معابر باستاني حاشيه ي جنوبي ايران را به عنوان عامل و زمينه ي ارتباط بين تمدن هاي باستاني حوزه ي هليل رود در شمال خليج فارس و تمدن هاي ميان رودان مورد بررسي و مطالعه قرار دهد.
در اين نوشتار در زمينه راه ها و معابر باستاني حوزه ي جنوبي ايران در شمال خليج فارس اطلاعاتي ارائه شد که هدف عمده اين فعاليت ها شناخت تمدن هاي مسير ارتباطي حوزه ي هليل رود تا حوزه ي رودهاي کرخه و دويرج در منطقه ي موسيان و دهلران بوده است .