چکیده:
یکی از تکالیف مهمی که قانون اساسی برای دولت پیشبینی کرده، «ایجاد نظام اداری صحیح و حذف تشکیلات غیرضرور» است. پس از چند دهه از وضع چنین حکمی و تصویب هنجارهای گوناگون، هنوز دولت نتوانسته است بهطور کامل، نظام اداری کشور را منطبق با تکلیف پیشگفته سازماندهی کند. یکی از دلایل این مسئله، عدم دستیابی به نظرگاهی روشن نسبت به شاخصهای نظام اداری صحیح و بهویژه بایستههای مربوط به حذف تشکیلات غیرضرور و عدم تعیین حدود وظایف قوای دولت در عمل به این تکلیف است. نوشتار حاضر با برگرفتن روش توصیفی- تحلیلی و موردکاویِ نظرات شورای نگهبان میکوشد تا به پرسشهای زیر پاسخ دهد: منظور از حذف تشکیلات غیرضرور چیست؟ قوای حکومتی در تحقق تکلیف پیشگفته چه وظایفی بر عهده دارند؟ در خصوص حذف تشکیلات غیرضرور از نظرات شورای نگهبان چه آموزههایی بهدست میآید؟ بهصورت کوتاه یافتههای این نوشتار بدینترتیب صورتبندی میشوند: قید «غیرضرور» تشکیلات نامتناسب با مأموریتها و شرح وظایف قانونی دولت را در برمیگیرد؛ تشکیلات موازی، تکراری، فاقد کارکردِ داخل در صلاحیت دولت از مصادیق آن محسوب میشوند؛ مخاطب این تکلیف اگرچه بیشتر قوه مجریه است، دیگر قوا و نهادهای حکومتی نیز در این زمینه وظایفی دارند. در نهایت رویه معتنابهی در خصوص استناد به «حذف تشکیلات غیرضرور» در نظرات شورای نگهبان ملاحظه نمیشود.
One of the important tasks which has been provided in the Constitution for the government is to establish proper administrative system and eliminate unnecessary organizations. After decades of this ruling and the approval of various norms, the government has not yet been able to organize the administrative system in accordance with the aforementioned task. One of the reasons for this failure is the lack of a clear view of the elements of a proper administrative system, especially about the elimination of unnecessary organizations. This article tries to answer the following questions by taking a descriptive-analytical method and analyzing the comments of the Guardian Council: what does eliminating unnecessary organizations mean? What are the responsibilities of government powers in fulfilling this task? The findings of this paper are summarized as follows: The term "unnecessary" includes the organization disproportionate to the missions and the description of the legal duties of the government. Parallel, repetitive, non-functional organizations within the competence of the government are considered as examples of unnecessary organizations. This task is mostly addressed to the executive branch, but other branches of government also have responsibilities in this regard. Finally, there is no significant practice for invoking the "elimination of unnecessary organizations" in the Guardian Council's Opinions.
خلاصه ماشینی:
با توجه به گزاره هاي مذکور و ضرورت تبيين مفهومي و بررسي رويه هاي شوراي نگهبان (از اين پس ، شورا) در خصوص تکليف «حذف تشکيلات غيرضرور» به عنوان يکي از پيش يازهاي اقدامات عملي درخور اين تکليف ، نوشتار يش رو با روش توصيفي-تحليلي و با بررسي موردي نظرهاي شورا در خصوص مصوبات مجلس ، درصدد پاسخگويي به پرسش هاي زير است : منظور از عبارت «حذف تشکيلات غيرضرور» در بند ١٠ اصل ٣ قانون اساسي چيست ؟ تکاليف قوا و نهادهاي حکومتي در اجراي بند مذکور کدام اند؟ بند ١٠ اصل مذکور چه جايگاهي در نظرهاي شورا دارد؟ حدود اختيارات شورا در اعمال نظارت بر اساس بند يادشده چيست ؟ حسب بررسي انجام گرفته تاکنون پژوهش مستقلي در خصوص پرسش هاي مذکور به ويژه دو پرسش اخير انجام نگرفته است ؛ عمده آثار موجود متمرکز بر مقوله نظام اداري صحيح است .
اين نوشتار در قالب سه بند ابتدا به بررسي مفهومي نظام اداري صحيح ، حذف تشکيلات غيرضرور و مفهوم دولت در اصل ٣ قانون اساسي مي پردازد؛ سپس وظايف قوا و نهادهاي حکومتي در اجراي بند ١٠ اصل فوق را واکاوي کرده و در انتها، ضمن تبيين نظرهاي شورا در اعمال نظارت بر مبناي قانون اساسي، حدود اختيارات نهاد مذکور را تحليل ميکند.
Guardian Council Research Center, (2012), a collection of views of the Guardian Council on the approvals of the Islamic Consultative Assembly; Volume 6 (June 2000 to June 2004), Tehran: Deputy for Compilation, Revision and Publication of Laws and Regulations of the Legal Department of the President, First Edition.