چکیده:
تجهیز امام معصوم(ع) متوفی بدست امام معصوم در قید حیات یکی از مباحثی است که در اندیشه کلامی و فقهی شیعه مورد توجه قرار گرفته است. در این نوشتار با شیوه توصیفی تحلیلی به بررسی تطبیقی باور اعتقادی دو مکتب قم و بغداد در این خصوص پرداخته میشود. با بررسی رویکرد و دیدگاه دو مکتب قم و بغداد روشن میشود که مکتب قم با تَعبُد و التزام به روایات، تجهیز معصوم متوفی بدست معصوم بعدی را به عنوان قاعدهای قطعی، تغییرناپذیر و فرا زمانی و فرا مکانی میشناسد؛ حال آنکه فقهای متکلم مکتب بغداد بر خلاف فقهای محدث مکتب قم، نه تنها روایات وارده در خصوص تجهیز معصوم را در حوزه اخبار آحاد قرار میدهند؛ بلکه قطعیت و تغییرناپذیری این مسئله را به عنوان یک قاعدهی مسلم کلامی و فقهی نمیپذیرند.مکتب بغداد ضمن آنکه اولویت تجهیز معصوم را بدست معصوم بعدی پذیرفته است، اما آن را به درجهای از قطعیت ارتقا نداده است تا در صورتی که برای امام زنده در تجهیز امام متوفی موانع و محدودیتهایی به وجود آمد، همچنان خود را ملتزم و متعبد به این قاعده بداند. مکتب متکلمان و محققان، قائل به تجهیز امام حسین، امام کاظم و امام رضا(ع) بدست معصوم بعدی نیست. از گزارشهای تاریخی نیز چنین درک میشود که متولی تجهیز امام کاظم(ع) یکی از دوستان آن حضرت بوده است.
Equipping the deceased Imam Masoom by the surviving Imam is one of the topics that has been considered in Shiite theological and jurisprudential thought. In this article, a descriptive-analytical method compares the beliefs of the two schools of Qom and Baghdad in this regard. Examining the approach and perspective of the two schools of Qom and Baghdad, it becomes clear that the school of Qom, by adhering to the narrations, recognizes the equipping of the deceased by the next infallible as a definite, unchangeable, trans-temporal and trans-spatial rule. While the theological jurists of the Baghdad school, unlike the hadith jurists of the Qom school, not only place the narrations regarding the equipping of the infallibles in the realm of individual news; Rather, they do not accept the certainty and immutability of this issue as an indisputable theological and jurisprudential rule.The Baghdad school, while accepting the priority of equipping the infallible with the next infallible, has not elevated it to a degree of certainty so that if there are obstacles and restrictions for the living Imam in equipping the deceased Imam, he will remain committed and devout. Know this rule. The school of theologians and scholars does not believe in equipping Imam Hussein, Imam Kazem and Imam Reza with the next infallible. It is also understood from historical reports that Imam Kazem was in charge of equipping one of his friends.
خلاصه ماشینی:
در اين پژوهش ، سعي بر آن است که با روش توصيفي تحليلي و با استناد به مصادر حديثي ، کلامي و تاريخي ، به دو پرسش اساسي پاسخ داده شود: - رويکرد و ديدگاه هريک از دو مکتب قم و بغداد درخصوص غسل و نماز ميت امام معصوم و مشخصاً موسي بن جعفر الکاظم (ع ) چگونه بوده است ؟ - مصادر تاريخي ديدگاه کدام يک از دو مکتب قم و بغداد درخصوص تجهيز موسي بن جعفر الکاظم (ع ) را تأييد مي کند؟ مورخان معاصري که درخصوص حيات امام کاظم (ع ) کتاب هاي تحقيقي به نگارش درآورده اند، قائل به يکي از اين سه قول شده اند: الف ) بعضي از آنان اگرچه از تجهيز امام کاظم (ع ) به دست دوست آن حضرت سخن به ميان مي آورند، به اين قول که امام رضا (ع ) براي تجهيز امام کاظم (ع ) حضور يافت و عهده دار انجام آن شد، تمايل بيشتري نشان مي دهند (القرشي ، ١٤٣١ق ، ج ٢، ص ٥٢٦-٥٢٥؛ الکعبي ، ١٤٣٠ق ، ص ٢٠٥؛ الحاج حسن ، ١٤٢٠ق ، ص ٣١٤-٣١٣؛ النقدي ، ١٩٤٨م ، ص ٢٢-٢١).