چکیده:
نشانۀ جمع در گویش قاینی در اسمهای مختوم به همخوان به صورت [-u] بازنمایی آوایی دارد. صورت زیرساختی نشانۀ جمع در قاینی فارسی بر خلاف فارسی معیار که /-hA» یا «ان/ -An» بوده، فقط پسوند /-An/است. این صورت زیرساختی تحت تاثیر دو فرایند واجی افراشتگی پیشخیشومی و حذف /n/ پایانی به صورت روساختی [-u] تغییر میکند که نمونهای از تعامل تیرۀ عکس زمینهبرچین به شمار میآید. در مواردی که واژه یا تکواژی به اسم جمع افزوده شود، /n/ نشانۀ جمع با وجود فراهمبودن شرایط آن، حذف نمیشود. این عدم حذف /n/ پایانی پیامد تعامل فرایندهای حذف همخوان /n/ پایانی و حذف کسرۀ اضافۀ /e/ است که نوعی تعامل عکس زمینهچین به شمار میآید. هدف این پژوهش، توجیه این تعاملهای تیره در چارچوب نظریۀ بهینگی است. ولی از آن جاکه رویکرد بهینگی موازی از عهدۀ تبیین این تعاملهای تیره بر نمیآید، از رویکرد بهینگی لایهای بهره جستهایم.
The most common plural markers in Persian are /-hɑ/ and /-ɑn/. The former is mostly used in speech and the latter is more common in writing (MacKenzie, 1961, p. 50; Rokhzadi, 2011, p. 128). It has different forms in some Persian dialects influenced by phonetic factors. This research aims at investigating the plural marker in Ghayeni Persian within Stratal Optimality Theory (SOT) (Kiparsky, 1998a, 2000). In SOT, there are (at least) two layers. The order of the constraints between the layers can be different, which predicts the opaque relation between the input and the final output. In SOT, the output of each layer enters the next layer as the input along with the special affixes of that layer (if any), and this process continues until the final output is produced. In Ghayeni Persian, which is spoken in the city of Ghayen in the province of South Khorasan, the suffix /-hɑ/ is not used at all, and the plural /-ɑn/ is present only in the phonological representation. None of the plural markers of standard Persian are observed in the Pronunciation of Ghayeni plural nouns. If the plural form of a word is expressed alone or the followed word or morpheme begins with a consonant, the consonant /n/ in the plural morpheme is deleted. The plural /n/ is not deleted in some cases. In this study, the phonological behavior of the plural marker is examined in words that end in consonant. The previous researches that have studied the plural marker in Persian have not examined the pronunciation of the plural from this point of view.
خلاصه ماشینی:
بررسی صورت آوایی واژه های جمع مختوم به همخوان در 1 گویش قاینی بر پایة نظریة بهینگی لایه ای 4 بشیر جم ٢، زهره سادات ناصری ٣، پریا رزم دیده تاریخ دریافت : ١٤٠٠/٠١/٢١ تاریخ پذیرش : ١٤٠٠/٠٧/١١ چکیده نشانة جمع در گویش قاینی در اسم هـای مختـوم بـه همخـوان بـه صـورت [u-] بازنمـایی آوایی دارد.
از دیدگاه بهینگی لایه ای ، پرسـش هـای اصـلی پـژوهش ایـن اسـت کـه چـه محـدودیت هـا بـا چـه رتبه بندی هایی می توانند در تلفظ نشانة جمع در قاینی تأثیر بگذارنـد و آیـا مـی تـوان در چـارچوب نظریة بهینگی لایه ای بازنمایی های نشانة جمع به صورت [u-] را در قاینی بر خلاف فـراهم نبـودن شرایط واجی برای حذف همخوان /n/ پایانی یا فراهم بودن بافت آوایی برای عدم حذف آن تبیین کرد؟ از این رو، فرضیة پژوهش توانایی رویکرد بهینگی لایه ای را در بررسی نشانه جمـع /ɑn-/ در گویش قاینی نشان می دهد.
٢. پیشینة پژوهش پژوهش هایی که تاکنون دربارة تکواژ جمع فارسی و گونه های آن انجام شده ، اغلب بـر جنبـه هـای نحـوی ( Haji &Sadeghi ;٢٠١١ ,Ghadiri &Darzi ;٢٠٠٦ ,Darzi ;١٩٩٣ ,Saranjam ٢٠٢٠ ,Hoveyda ,٢٠١٠ ,Seyed Aghaei)، صــرفی ( ;٢٠٢٠ ,Naghzguy-Kohan ٢٠١٨ ,Mousavi)، صــرفی -معنــایی (٢٠١٨ ,Bahrami)، بررســی چندجانبــة نــشانة جمــع (٢٠٠٦ ,Tayeb &Ali Nezhad ) و در مـــوارد انـــدکی بـــه مطالعـــة واجـــی و آوایـــی (٢٠١١ ,Miller ,٢٠٠٤ ,Karimi Doustan) اختــصاص دارنــد.
٤. نشانة جمع قاینی در واژه های دارای همخوان پایانی صورت مفرد صورت جمع (به تصویر صفحه رجوع شود) تعامل میان فرایندهای افراشتگی پیش خیشومی و حـذف /n/ نـشانة جمـع در اشـتقاق (٥) نـشان داده شده است : ٥.