چکیده:
کتاب ظفرنامه تیموری به تقاضای پسر شاهرخ - ابراهیم سلطان- توسط شرفالدین علی یزدی نگارش شده که در باب زندگی، لشکرکشیها و فتوحات تیمورگورکانی بوده و همواره مورد توجه نگارگران در مکاتبی همچون مکتب شیراز به سال839ه.ق و مکتب هرات 872ه.ق قرار گرفته است. درواقع نگارگری، بازتابدهندهی هنرها و صناعات مختلف دورهی خویش است. زیرا نگارگران همواره برای رساندن مفهوم موضوع مورد نظر خود از جمله رزم و پیکار، درکنار تمام عناصر طبیعت، از اشیاء دستساخته بشر همانند ابزارآلات فلزی نیز بهره گرفتهاند. بنابراین، آثار هنری هر دوره تاریخی، چکیده جهانبینی هنرمندان و برداشت آنها از هستی و پیرامون آن است که شناخت این آثار و تحلیل عناصر بهکار رفته در آنها را، باید با در نظر گرفتن شرایط تاریخی و فرهنگی همان دوره مورد پژوهش قرار داد. و تبارشناسی، روشی است که پدیدهها را در تطور تاریخیشان بررسی میکند و با شناسایی صورتبندیهای تاریخی پدیدهها، جایگاه انتقادی مناسبی برای فهم آنها پدید میآورد. پژوهش حاضر در تلاش بوده است تا با تکیه بر رویکرد تبارشناسی، به تحلیل تبار ادوات فلزی شناسایی شده و صورتبندی آنها در نگارههای رزم مکتب شیراز و هرات تیموری برگرفته از کتاب ظفرنامه شرفالدین علی یزدی بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که ساختار و تنوع کارکردی ادوات فلزی تصویرشده در نگارگری دوره تیموری براساس کتاب ظفرنامه یزدی بر چه اساسی است؟ بنابراین، هدف از انجام این پژوهش، تحلیل، دستهبندی و تبارشناسی ادوات فلزی تیموری در نگارگری از جنبه کالبدی و کارکردی آنها میباشد. یافتههای حاصل از این پژوهش که به روش تاریخی انجام شده، بیان میکند رویکرد تبارشناسی که همانا تاریخی دیدنِ پدیده مورد مطالعه است، میتواند کمک بسیاری به شناخت ادوات رزم عصر تیموری نماید. و بیان میکند تمامی رزمافزارهای فلزی، کاربردی برای رزم و اقتدار حکومت تیموری داشتهاند که به فراخور زمانی، تعدد آنها جهت کاربرد متغیر بوده است. از لحاظ کالبدی نیز رزمافزارها احتمالاً اشکالی بودهاند که در گذشته و حتی اعصار بعدی نیز با اندک تغییراتی مورد استفاده قرار میگرفتند.
The book Zafarnameh Teymouri at the request of Shahrokhchr('39')s son - Ibrahim Sultan- was written by Sharaf al-Din Ali yazdi, which is a chapter on the life, campaigns and conquests of Timur Gurkhani and It has always been considered by painters in schools such as Shiraz school in 839 AH and Herat school in 872 AH. In fact, the art of painting is a reflection of the various arts and crafts of its period. Because painters have always used human-made objects, such as metal tools, to convey the meaning of their subject matter, including war and battle, as well as all the elements of nature, man-made objects. Therefore, the works of art of each historical period are a summary of the worldview of artists and their perceptions of existence and its surroundings. And genealogy is a method that examines phenomena in their historical evolution and, by identifying the "historical" formulations of phenomena, creates an "appropriate" critical position for understanding them. The present study has been attempting to rely on the Genealogy approach, to identify of metal warfare tools and to formulate them in the war illustrations of the Shiraz and Herat Teymouri schools and to answer this question: what is the basis of the physical structure and functional diversity of the metal tools depicted in the painting of the Timurid period based on the book of Zafarnameh Yazdi? Therefore, the purpose of this study is to analyze, classify and genealogy of Timurid metal tools in painting from their physical and functional aspects. Finds of this study, which was conducted in a historical way the genealogical approach, states that the genealogical approach, which is the historical view of the phenomenon under study, can be of great help in understanding the tools of the Timurid war. All metal warfare tools have been used for combat and the authority of the Timurid government, which has been modified for them as a variable over time. In terms of shape, the software can probably be a bug that was used in the past and even in later centuries with little modification.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر در تلاش بوده است تا با تکیه بر رویکرد تبارشناسی، به تحلیل تبار ادوات فلزی شناساییشده و صورتبندی آنها در نگارههای رزم مکتب شیراز و هرات تیموریِ برگرفته از کتاب ظفرنامۀ شرفالدین علی یزدی بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که ساختار و تنوع کارکردی ادوات فلزی تصویرشده در نگارگری دورۀ تیموری براساس کتاب ظفرنامۀ یزدی بر چه اساسی است؟ بنابراین، هدف از انجام این پژوهش، تحلیل، دستهبندی و تبارشناسی ادوات فلزی تیموری در نگارگری ازجنبۀ کالبدی و کارکردی آنهاست.
2. پیشینۀ پژوهش در این راستا، میتوان به برخی کتب و مقالات زیر اشاره نمود: کتاب «ارتش شاهنشاهی ایران (از کوروش تا پهلوی)» از یحیی ذکاء (1350)، «ظفرنامه، تاریخ فتوحات امیر تیمور گورکانی (ماجرای خونین قتلعام شهرهای ایران» از نظامالدین شامی (1363)، «تاریخ چهارهزارسالۀ ارتش ایران: جنگ و جنگاوری بر فلات ایران از تمدن ایلام تا 1320 خورشیدی» از اسدالله معطوفی (1382)، «تاریخ تحولات سیاسی- اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی ایران در دورۀ تیموریان و ترکمانان» از حسین میرجعفری (1385)، «مکتب نگارگری شیراز» و «مکتب نگارگری هرات» از یعقوب آژند (1387)، «نگارگری ایران (پژوهشی در تاریخ نقاشی و نگارگری ایران)» از یعقوب آژند (1389)، «سیر و صور نقاشی ایران» از آرتور پوپ (1393)، «تحلیل گفتمانی تاریخ (گفتمان جنگ و تدبیر در تاریخ میانۀ ایران)» از فاطمه رستمی (1397)، «دایرۃالمعارف مصور جنگافزار: تاریخچۀ سلاحهای جنگی از عصر برنز تا عصر ترور» از گرت جونز (1398) و همچنین کتاب « Arms and Armor from Iran: The bronze age to the end of Gajar priod» از منوچهر مشتاق خراسانی (2006) که به تحلیل موشکافانۀ جنگافزارها و جوشنهای ایرانی از دوران پیش از تاریخ تا پایان دوران قاجار پرداخته است.