چکیده:
مجازات رسوا سازی از جمله مجازاتهای پذیرفته شده در نظام کیفری اسلام است که به معنای معرّفی مجرم به افراد جامعه و اعلان جرم او به همگان است. اعمال این مجازات در گذشته از طریق جار زدن جرم محکوم علیه، آویختن زنگوله ای بر گردن متّهم و گرداندن او در اماکن عمومی و. . . تحقّق می یافت. در عصر کنونی نیز از طریق انتشار اسامی مجرمان و پخش تصاویر آنها در رسانههای گروهی امکان پذیر است (ضمن اینکه برخی از شیوه های سنّتی آن نیز اجرا میگردد). بررسی شواهد و مدارک موجود که بسیار نادر می باشد، نشان میدهد که این مجازات در حقوق موضوعه ی ایران و آموزه های دینی و همچنین در حقوق برخی از کشورها مطرح بوده است. لیکن در گذشته، این مجازات به صور ترذیلی و موهن و برای حفظ اقتدار قوّه ی حاکم اجرا می شده است. در مورد مبنای اعمال این کیفر نیز روایات و اقوال فقهاء بیانگر این است که این کیفر در بعضی از جرایم خاص به منظور تحقّق هدف بازدارندگی عمومی و جلوگیری از تکرار جرم توسّط مجرم به کار می رود. از منظر عقلی نیز اعمال این کیفر بر اساس ضرورت حفظ نظام اجتماعی، برقراری آرامش و نظم عمومی و سودمند بودن آن توجیه پذیر است. با توجّه به سابقهی فقهی این مجازات میتوان گفت علیرغم تاکید اسلام بر رعایت و حفظ کرامت انسانی در جرایمی مثل کلاهبرداری، قذف، قیادت و شهادت کذب، استفاده از تشهیر مطرح شده است. امّا در حقوق موضوعه ی ایران در این مورد خلا قانونی وجود دارد و صرفا" در برخی از قوانین خاص به طور ضمنی به این کیفر اشاره شده است. در ادامه باید گفت که این کیفر پیامدهای مثبت و منفی فراوانی به دنبال دارد که نه تنها باید توسّط مامورین اجرای حکم و دست اندرکاران دستگاه قضا مورد توجّه قرار گیرد بلکه در قالب آیین نامه تدوین تا از هر گونه سوءاستفاده ی احتمالی جلوگیری شود
خلاصه ماشینی:
3 ملاحظه ميشود تفاوت آشکاري بين دو اصطلاح علن وملأ عام وجود ندارد وشايد بتوان گفت اين دو کلمه مترادف يکديگر مي باشند بدليل اينکه "علني" به معناي ظاهر وآشکار نمودن امري در محل خاصي بدون اينکه ممانعتي براي حضور افراد در آن محل ايجاد شود و "ملأ عام " نيز به معناي حاضر نمودن مجرم در محل آمد وشد مردم از جمله ميادين ، کوچه وبازار و مراکز شهر و سپس اجراي مجازات در منظر مردم ميباشد.
٤. موارد اجراي علني مجازات تتبع در منابع فقهي اگر چه نشان دهنده اين است که موارد اجراي علني مجازات ، محدود است اما با اين حال ، نمي توان مدعي شد که اجراي علني مجازات ، به همين موارد منحصر است و يا طبق عقيده برخي از علما١مورد آن را در خصوص زنا آن هم در صورت اقرار و اعتراف زنا کار، محدود دانست ؛ زيرا با تنقيح مناط از متون قرآن و روايات ميتوان اين نکته را استنباط کرد که از يک سو، هر گاه جرم مذکور باعث جريحه دار شدن افکار عمومي گردد و مردم از اجراي آشکار مجازات ، خوشنود باشند، در آن صورت ميتوان حکم مزبور را در ملا عام اجرا کرد.