چکیده:
قرآن کریم متنی قدسی است که بر پیامبر اکرم(ص) وحی شد تا آیاتش برای مردم تبیین و تفسیر شود. یکی از روشهای تبیین آیات و شناخت و دستیابی به مراد جدی الهی از مفاد استعمالی، شناخت واژگان قرآن است. معنا شناسی واژههای قرآنی، یکی از روشهای نوین پژوهش در قرآن است که در فهم دقیق کلمات و تفسیر آیات تأثیرگذار است بطوری که بررسی علمی معانی واژگان، مفسر را در کشف لایههای معنایی و رسیدن به مراد الهی یاری می کند. یکی از واژگانی که نیاز به شناخت معنایی در قرآن دارد و با تبیین آن معرفت و شناخت انسان نسبت به ذات باری تعالی بیشتر میشود، اسماء و صفات الهی است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی درصدد تبیین و تحلیل معانی اسامی و صفات ذات تک کاربردی الهی در قرآن کریم است. این نگاشت پس از بیان مفهوم اسمای الهی و تفاوت شناسی صفات ذات و فعل الهی، اسمای ذات الهی تک کاربردی اول، آخر، ظاهر، باطن، صمد، سلام، مومن، مهیمن، جبار، متکبر و نور را از نگاه مفسران بررسی کرد و مشخص شد که بین مفسران در معنای صفت ذات یا فعل بودن برخی از اسمای تک کاربردی اختلاف نظر وجود دارد و وحدت نظری در معناشناسی تفاسیر دیده نمیشود.
The Holy Quran is a sacred text that has been revealed to The Holy Prophet Muhammad in order for its verses to be explained and interpreted to people. Among the methods used to explain verses and recognize the grand intention behind utilizing certain material is recognizing the Quranic vocabulary. Quranic Semantics is a novel research methodology in the field of Quran, which is effective in conceiving the exact meaning of the words and interpreting verses in a way that a careful analysis of the scientific meaning of vocabularies helps the interpreter to reveal the semantic layers and achieve the divine intention. A group of vocabularies that need to be semantically recognized in Quran – and explaining them enhances human recognition and knowledge about the true nature of the Holy God – are the divine names and adjectives. This research uses a descriptive-analytical methodology to explain and analyze single-purpose divine inherent names and adjectives in the Holy Quran. This paper starts with explaining the meaning of divine names and differentiates between divine inherent and practical adjectives. Following that, the single-purpose divine inherent names including The First, The Last, The Manifest, The Hidden, The Eternal, The Source of Peace, The Guardian of Faith, The Protector, The Compeller, The Majestic, and The Light are analyzed regarding different perspectives from interpreters. It was found that the interpreters did not agree on whether the meaning of some adjectives were inherent or practical.
خلاصه ماشینی:
اين نگاشت پس از بيان مفهوم اسماي الهي و تفاوت شناســي صفات ذات و فعل الهي ، اسماي ذات الهي تک کاربردي »اول ، آخر، ظاهر، باطن ، صمد، سلام ، مومن ، مهيمن ، جبار، متکبر و نور« را از نگاه مفسران بررسي کرد و مشخص شــد که بين مفســران در معناي صفت ذات يا فعل بودن برخي از اســماي تک کاربردي اختلاف نظر وجود دارد و وحدت نظري در معناشناسي تفاسير ديده نمي شود.
لذا اين تحقيق در صدد پاسخ به اين سوال است که آيا در قرآن اسماي ذات تک کاربردي وجود دارد؟ چه تفاوتي بين اســماء ذات و فعل الهي است ؟ و مفسران در نگاه معناشناسانه چه ديدگاهي نسبت به اين اسماي ذات الهي دارند؟ به عنوان پيشــينه پژوهش مي توان به اسماء و صفات خداوند در قرآن نوشته علي زماني قمشه اي (موسسه امام صادق عليه السلام : ١٣٨٩)؛ بررسي تطبيقي اسماي الهي ، نوشته مرضيه شــنکايي (سروش : ١٣٨٨)؛ و توحيد و صفات الهي ، نوشــته علي الله بداشتي (دانشگاه قم : ١٣٩٠) اشــاره کرد که در خصوص اســماي الهي و صفات الهي نگارش يافته ، نويسندگان در تحقيقات خود به بررسي اسماء و صفات خدا در قرآن و بررسي تطبيقي آن پرداخته اند، اما نوشته مستقلي که به تبيين معناشناسي اسماء الهي تک کاربردي در بين تفاسير پرداخته باشد، يافت نشــد.
(مصطفوي ، ١٤٣٠: ٤٠/١) با يک تقسيم بندي ديگر معاني زير براي اسم «احد» بيان شده است : الف ) احد از اســماء خداوند است به اين معنا که او يگانه اي است که وحدانيتش هرگز نابود نمي شود و ديگري همراه او وجود ندارد.