چکیده:
سوره حج بیست و دومین سوره مدنی قرآن است که اصول دین را به صورت تفصیلی و برخی از فروع دین را به طور اجمالی بیان کرده است. تبیین برخی از ارزشهای اخلاقی مانند خضوع در برابر خداوند، پیوستگی تقوا، عمل صالح و نصرت الهی نیز از دیگر مباحث این سوره است. از آنجا که در سوره حج، گزارههای اخلاقی به دو صورت خبری و انشایی یافت میشوند. جملات انشایی این سوره پیرامون اخلاق، شامل انشائات طلبی؛ در قالب امر، نهی، ترجی و تمنی و انشائات غیر طلبی که اغلب در قالب جملات شرطیه بیان شده است. این نوشتار با روش کتابخانه ای مقاله در صدد تبیین این مطلب است که گزارههای انشایی این سوره نیز همانند گزارههای خبری، معنادار بوده و حامل پیامهای والای اخلاقی برای مخاطب می باشند و معرفت به این امور با توجه به آیات کتاب الهی، زمینهی رشد و تعالی را در انسان شکوفا خواهد کرد. معناداری جملات اخلاقی این آیات نیز با استفاده از شواهد درون متنی و برون متنی از جمله باور وعده و وعیدهای الهی، تعقل و حکم عقل، هستی شناسی و انسان شناسی و ... محرز گردید.
Surah Hajj is the twenty-second Madani Surah of the Quran which explains the principles of religion in detail and some of the branches of religion in brief. The explanation of some moral values such as submission to God, continuous piety, righteous action and divine help are also among the other topics of this surah. Since in Surah Hajj, moral propositions are found in both news and essay forms. The essay sentences of this surah about ethics, including essays; in the form of command, prohibition, request, and wish, and non-demand constructions, which are often expressed in the form of conditional sentences. This article, using the method of the library, aims to explain that the compositional propositions of this surah, like the news propositions, are meaningful and carry high moral messages for the audience, and the knowledge of these matters, according to the verses of the divine book, is the basis of growth and excellence that will flourish in man. The meaning of the moral sentences of these verses was determined using in-text and extra-textual evidence, including belief in God's promises, reasoning and judgment of reason, ontology and anthropology, etc.
خلاصه ماشینی:
طرح مسئله چنان که گذشــت ، يکي از موضوعات مهم درباره زبان قرآن ، معناداري و معرفت بخشي آن است ؛ به اين معنا که آيا همه ي گزاره هاي قرآن ؛ اعم از خبري و انشايي ، قصد بيان عالم واقع را دارند و معناي خاصي را به مخاطب منتقل مي کنند يا اينکه صرفا گزاره هاي نمادين و اسطوره اي هستند؟ در پاسخ به اين پرسش ، مقالاتي به رشته تحرير درآمده و از دلايل برون ديني و درون ديني متعددي براي اثبات معناداري گزاره هاي قرآن ياد کرده اســت .
(ابن عاشور، ١٤٢٠: ١٧/ ١٥٩) علامه فضل الله نيز آيه را مؤکد با اسلوبي شبيه تحدي مي داند که در اين صورت ، عبارت انشايي معنادار و واقع نماي اين امر خواهد بود که افراد معاند خود و ديگران را رهاشــده مي پندارند و منکر اين واقعيت هستند که نصرت الهي شامل حال افراد مي شود؛ بنابراين خداوند با اين مثال آنان را هشدار داده و اين حقيقت را گوشزد مي کند که نصرت الهي امري ثابت شده است و گوينده آنقدر مســتدل سخن گفته که به شــکاکان مي فرمايد: کسي که از اين امور (نصرت الهي بر پيامبر و عالم گير شدن دينش ) متعجب نمي شود؛ پس بايد خودش را از بين ببرد و با خشمش خفه شــود؛ چون هرگز آنچه را که دوست دارد محقق نخواهد شد؛ پس يا بايد واقعيت را قبول کند و با آن همراه شود يا اينکه از هستي ساقط شود.