چکیده:
زمینه و هدف: در هر برههای از زمان و برای هر کشور، مدیریت بحران نقش عمدهای در مواقع حساس و ضروری ایفا میکند. هدف این پژوهش بررسی شیوه استفاده از فنون مبتنی بر شبکههای پیچیده در شرایط بحرانی و ایجاد گراف از راههای ارتباطی بین میدانهای اصلی شهرها است. این پژوهش سعی دارد تا با بررسی بسته شدن یا از میان رفتن هریک از گرههای اصلی در گراف، نسبت به تحلیل درست نقشههای شهری به شکلی نوین اقدام کند.
روش: روش استفاده شده در این پژوهش پیمایش و پیادهسازی یک گراف پیچیده براساس نقشه شهر قم است که بهدلیل پیچیدگی شهری گزینه مناسبی برای پایلوت یک شبکه پیچیده است. در این پژوهش از نرمافزار «سایتواسکیپ[1]» در فرایند تحلیل نقشه شهر و همچنین بررسی گراف نگاشت شده از روی نقشه، استفاده شد. دادههای پژوهش بر مبنای نقشه شهری قم، اطلاعات میادین و وضعیت شهری است که بهصورت مقطعی جمعآوری شد.
یافتهها: براساس روش بکار گرفته شده در این پژوهش، میدانهایی که نقش کلیدی در مدیریت بحران شهر قم دارند، شناسایی و معرفی شد تا در مواقع ضروری بتوان با درنظرگرفتن اولویت این میدانها، عملیات موثرتری برای کنترل بحران اجرا کرد.
نتایج: با توجه به یافتههای پژوهش، میتوان دریافت که روش بکار گرفته شده برای کنترل و مدیریت بحران میدانهای اصلی شهرها را میتوان برای خطوط مترو، لولههای آبرسانی و گازرسانی، ایستگاههای آتشنشانی، حملونقل و از این دست نیز مورد استفاده قرار داد.
خلاصه ماشینی:
به دليل اهميت مذهبي و سياسي شهر قم ، اين پژوهش در نظر دارد تا با نگاشت نقشه شهر به شکل يک گراف پيچيده وضعيت ميدان هاي شهر را در قالب يک شبکه به هم مرتبط مورد بررسي قرار دهد و با استناد به ساختار شبکه پيچيده بر روي نقاط ضربه پذير، براي مشکل امدادرساني و انسداد راه هاي شهر در زمان وقوع بحران راهکار ارائه کند.
يکي از کليدي ترين مسائل ارتباطي در مديريت بحران بازشدن راه ها براي انجام فعاليت هاي امدادي است ، که اين مهم با توجه به شرح وظايفي مانند روان سازي ترافيک و بازکردن مسيرها، به عهده يگان هاي نيروي انتظامي است و اين نيروها بايد براساس اولويت و اهميت مسيرهاي کليدي ، نسبت به اين امر مهم انجام وظيفه کنند (غلام حسيني ، ١٣٩١، ص ٣)؛ يکي از اصلي ترين نيازهاي پليس ايجاد واحدهاي سيار اطلاع رساني به مردم در هنگام وقوع بحران است ؛ کشور ژاپن به عنوان يک تجربه موفق در برنامه ريزي و مديريت بحران ايفاي نقش کرده است و پليس مي تواند با بازشدن مسيرهاي اصلي شهر اين مهم را به انجام برساند (کمالي ، ١٣٩٥، ص ٢٣)؛ همچنين هريک از مراکزي که به عنوان واحد مديريت و کنترل بحران در منطقه قرار مي گيرند حاوي منابع مورد نياز نيروهاي امدادي و انتظامي شامل لوازم دارويي و درماني ، مواد غذايي ، آب ، سوخت ، اسلحه و چادر هستند که بايد در سريع ترين زمان ممکن در اختيار يگان ها قرار گيرند و اين مهم نيازمند تصميم گيري درست براي استقرار اين مراکز است (عامريون ، تيمورزاده ، دلاوري ، سيرتي نير، ١٣٨٧، ص ٥).