چکیده:
کرمان به دلیل وسعت و داشتن موقعیت جغرافیای و طبیعی ویژه، در دوره های مختلف مورد توجه حکمرانان مرکزی و محلی بوده است و همواره برای اداره این قلمرو عظیم اهتمام ویژه ای داشته اند.حاکمان ایالت کرمان بر بخشهای وسیعی از جنوب شرق و جنوب ایران حکمرانی می کردند. در این پژوهش به بررسی نظام اداری حاکم بر ایالت کرمان از دوره قراختائیان تا صفویه می پردازیم. نخست آن که ایالت کرمان، همواره از مناطق مهم و تأثیرگذار بر ایالات همجوار خود و سایر ایالات ایران بوده که به رغم انجام مطالعات و پژوهشهای بسیار همچنان جای آن دارد تا دربارۀ ابعاد گوناگون آن تحقیق علمی صورت گیرد. دیگر آن که، شناسایی مؤلفههای تأثیرگذار همچون قومیت، قدرت، اقلیم و جغرافیا بر نظام اداری، سیاسی و تقسیمات جغرافیایی اعمال شده در این سرزمین در دوره های مورد نظر این پژوهش بسیار حائز اهمیت است. از این رو جای آن دارد این مشخصهها بر اساس اثرگذاری در روند تاریخ تقسیمات سرزمینی ایالت کرمان مورد تأمل قرار گیرند تا نقش هر کدام از این شاخصه ها در روند رشد یا رکود شهرها و ولایات این سرزمین مشخص شود.
Kerman, due to its vastness and special geographical and natural location, has been considered by central and local rulers in different periods and has always paid special attention to governing this vast territory. Kerman rulers ruled large parts of southeastern and southern Iran. they did. In this study, we study the administrative system governing the province of Kerman from the Qarakhtayan period to the Safavid period. First, the province of Kerman has always been one of the most important and influential regions on its neighboring states and other states of Iran, which despite many studies and researches, still has room to conduct scientific research on its various dimensions. Another is that the identification of influential components such as ethnicity, power, climate and geography on the administrative, political system and geographical divisions applied in this land in the periods of this study is very important. Therefore, it is appropriate to consider these characteristics based on the impact on the history of territorial divisions of Kerman province to determine the role of each of these characteristics in the growth or recession of cities and provinces of this land.
خلاصه ماشینی:
نظام اداري و سياسي حاکم بر ايالت کرمان از دوره قراختائيان تا صفويه 1 نجمه ملک پور تاريخ دريافت : ١٤٠١/٠٥/٠١ 2 سينا فروزش تاريخ پذيرش : ١٤٠١/٠٧/٠٥ محمد بهرام زاده ٣ چکيده کرمان به دليل وسعت و داشتن موقعيت جغرافياي و طبيعي ويژه ، در دوره هاي مختلف مورد توجه حکمرانان مرکزي و محلي بوده است و همواره براي اداره اين قلمرو عظيم اهتمام ويژه اي داشته اند.
به گفته حمدالله مستوفي در تاريخ گزيده « براق از امراي گورخان و برادرش 1 تانيگو، امير الوس بود» در پي تهاجم اوليه مغول و مرگ سلطان محمد خوارزمشاه و کشته شدن برادر و پسران خوارزمشاه ، در چنين شرايطي غياث الدين پيرشاه تنها بازمانده خانواده سلطنتي در ايران بود که در زمان پدر حکومت کرمان به او اعطا شده بود.
مناطق و ايالاتي که او از آن ياد کرده است عبارتند از ارمنستان ، دياريکر، کردستان ، عراق عرب ، عراق عجم ، شيروان و آذربايجان ، گيلان و مازندران ، استرآباد، ازبکستان ، خراسان ، زابلستان ، سجستان ، مکران ، کرمان ، فارس و خوزستان ١٦ اروج بيک بيات که از طرف شاه عباس اول بهمراهي آنتوان شرلي به کشورهاي اروپايي مأمور شد در سفرنامه خود ايالت هاي مهم ايران را بر شمرده و از ١٨٢ شهر عمده اين کشور سخن گفته است .
تغييرات بنيادي که حاکمان صفويه در نظام ايالات و ولايات ايران ايجاد کردند و ايالت کرمان نيز شامل اين تغييرات بود،تاثيرات بسياري در نظام اداري و ديوانسالاري کل کشور و ايالت کرمان در دوره هاي بعد گذاشت .