چکیده:
جنگ و جهاد از ابتدا مهمترین مسائل جامعه اسلامی و حوزه حقوق بینالملل بوده است. در فقه امامیه و همچنین کنوانسیونهای بینالمللی برای جنگیدن و ضمانت اجرای حقوق جنگ قواعدی مطرح بوده که همه آثار و تبعاتش محدود و محصور در احکام فقه امامیه و قوانین حقوق بینالمللی میباشد. از این رو به روش توصیفی – تحلیلی و با نگاهی تاریخی به مسائل مربوط به جنگ در فقه امامیه و اسناد بینالمللی در پی پاسخ به این سوال هستیم که فقه امامیه و کنوانسیونهای بینالمللی چه قوانین و مقرراتی در خصوص ضمانت اجرای حقوق جنگ داشتهاند؟ با نگاهی به فلسفه جنگ و جهاد در فقه امامیه و کنوانسیونهای بینالمللی پی میبریم که هر دوی این گروه قوانین و مقرراتی جهت حفظ و گسترش حقوق جنگ مطرح نمودهاند. باتوجه به نتایج حاصل شده، در فقه امامیه سه عنصر مهم در راستای ضمانت اجرای حقوق جنگ وجود دارند که عبارتنداز: تقوای مسلمانان، ترس از آخرت و وجود امام عادل. همچنین قوانین ضمانت اجرای کیفری بینالمللی و ضمانت اجرای مدنی بینالمللی در اسناد حقوق بینالملل به روشنی بر ضمانت اجرای حقوق جنگ تأکید داشتهاند.
War and Jihad have been the most important issues of Islamic society and the field of international law since the beginning. In Imami Jurisprudence as well as international conventions for fighting and guaranteeing the implementation of the laws of war, there are rules that all effects and consequences are limited and confined to Imami Jurisprudence and international laws. Therefore, in a descriptive-analytical way and with a historical look at issues related to war in Imami Jurisprudence and international documents, we are looking for an answer to the question, what rules and regulations did Imami Jurisprudence and international conventions have regarding the guarantee of the implementation of the laws of war? Looking at the philosophy of war and jihad in Imami Jurisprudence and international conventions, we find that both of these groups have proposed laws and regulations to preserve and expand the rights of war. According to the obtained results, there are three important elements in the jurisprudence of Imamia in order to guarantee the implementation of the laws of war, which are: the piety of Muslims, the fear of the hereafter, and the existence of a just Imam. Also, the laws of guarantee of international criminal enforcement and guarantee of international civil enforcement in international law documents have clearly emphasized the guarantee of the implementation of the laws of war.
خلاصه ماشینی:
ضمانت اجراي حقوق جنگ در فقه اماميه و کنوانسيون هاي بين المللي رسول حميدپور رازيان ١ تاريخ دريافت : ١٤٠١/٠٤/١٠ رحيم وکيل زاده ٢ تاريخ پذيرش : ١٤٠١/٠٦/٠٧ حسن موثقي ٣ چکيده جنگ و جهاد از ابتدا مهم ترين مسائل جامعه اسلامي و حوزه حقوق بين الملل بوده است .
آندره نيومن با بررسي و مطالعه وضعيت تاريخي و محيط اجتماعي که کتب اربعه شيعه در ان خلق شده تأکيد ميکند که «معتقدات و اعمال شيعيان اثني عشري در اواخر قرن ٣ به بعد و خصوصاً با شروع غيبت امام دوازدهم چه به طور اعم و چه به صورت خالص در مورد «جهاد» دستخوش تغييرات بزرگي شده است که به ساختار متغير خود امت شيعي و ماهيت متغير ارتباط امت شيعه دوازده امامي با اکثريت غير شيعي باز ميگردد (دبيرخانه کنفرانس بين المللي تجاوز و دفاع ، ١٣٦٧: ١٢٦-١٢٥).
يکي از محققان معاصر، در اين باره مينويسد: «شگفت اين که در مسئله اسيران فقيهان شيعه از جهتي از فقهاء اهل سنت نيز نظريه خشونت بارتري را ارائه داده اند هر چند از جهتي ديگر نيز فقهاء شيعه نظريه معتدل تري را مطرح ساخته اند چه اينکه اينان بين اسيراني که قبل از فروريزي جبهه دشمن به اسارت درآمده با اسيران جبهه دشمن بعد از فروپاشي تفصيل قائل شده اند، نظر مشهور فقهاء شيعه در مورد اسيران قبل از پايان جنگ اين است که راهي جز کشتن در مورد آنان وجود ندارد ولي اسيران بعد از فروپاشي جبهه دشمن را به هيچ عنوان نبايستي کشت و حاکم اسلامي تنها ميتواند آنها را بدون فداء و يا با فداء آزا د سازد و در صورت لزوم آنها را برده قرار دهد (ابراهيمي، .