چکیده:
با توجه به نقش مهم بخش کشاورزی در تأمین امنیت غذایی کشور، تمرکز همزمان بر کمیّت و کیفیت تولیدات ضروری مینماید. هدف مطالعه حاضر مقایسه تولید کارآ و تولیدِ استاندارد انرژی و مواد مغذی کلیدی در زیربخش دام و طیور استانهای کشور با استفاده از روش تحلیل پوششی دادهها بود. اطلاعات مورد نیاز از آمارنامه جهاد کشاورزی، بانک اطلاعات وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا (USDA) و مرکز آمار ایران در سال 1395 جمعآوری شد. نتایج نشان داد که میانگین کارآیی فنی تولیدات استانهای کشور معادل 8/90 درصد و میانگین اثربخشی امنیت غذایی در تولید انرژی، پروتئین، ویتامین A، ریبوفلاوین، کلسیم و آهن، به ترتیب، معادل 9/93، 9/98، 2/88، 7/95، 9/59 و 8/99 درصد است؛ همچنین، استان ها در سه گروه کارآ و اثربخش، ناکارآ و اثربخش، و ناکارآ و غیراثربخش قرار میگیرند. بر این اساس، به کارگیری الگوی تولید استان های گروه اوّل با در نظر گرفتن مقتضیات سایر استانها به عنوان الگوی نمونه، تغییر ترکیب تولید در راستای دستیابی به اثربخشی امنیت غذایی در عوامل غیراثربخش (عمدتاً کلسیم و ویتامین A) در استان های گروه دوّم و نیز بهره گیری از راهبردهای معطوف به بهبود کارآیی فنی در استان های گروه سوم پیشنهاد شده است.
Given the important role of the agricultural sector in ensuring the country's food security, it seems necessary to simultaneously focus on the quantity and quality of products. The aim of this study is to compare efficient production and standard production of energy and key nutrients in livestock and poultry sub-sectors of the country's provinces, using data envelopment analysis method. The required information was collected from the Ministry of Agriculture Jahad, USDA database and the Statistical Center of Iran in 2016. The results showed that the average technical efficiency of production in the provinces of the country is90.8% and the average effectiveness of food security in energy, protein, vitamin A, riboflavin, calcium and iron production is 93.9, 98.9, 88.2, 95.7, 59.9 and 99.8 percent, respectively. Also, the provinces are divided into three groups: efficient and effective, inefficient and effective, inefficient, and ineffective. It is suggested that the production model of the provinces of the first group be used as a model, taking into account the requirements of other provinces. In the provinces of the second group, the composition of production is changed in such a way that the effectiveness of food security is achieved in ineffective factors (mainly calcium and vitamin A). In the provinces of the third group, strategies that lead to improved technical efficiency should be used.
خلاصه ماشینی:
نتايج نشان داد که ميانگين کارآيي فني توليدات استان هاي کشور معادل ٩٠/٨ درصد و ميانگين اثربخشي امنيت غذايي در توليد انرژي، پروتئين ، ويتامين A، ريبوفلاوين ، کلسيم و آهن ، به ترتيب ، معادل ٩٣/٩، ٩٨/٩، ٨٨/٢، ٩٥/٧، ٥٩/٩ و ٩٩/٨ درصد است ؛ همچنين ، استان ها در سه گروه کارآ و اثربخش ، ناکارآ و اثربخش ، و ناکارآ و غيراثربخش قرار ميگيرند.
در مطالعات مرتبط نيز با وجود کاربرد اين روش در ارزيابي امنيت غذايي، شاخص کارآيي فني توليد تنها ملاک و معياري براي بررسي امنيت غذايي در نظر گرفته شده ، حال آنکه اين شاخص نشان دهندة بيشينۀ توليد يک واحد اقتصادي با استفاده از نهاده هاي در دسترس و فناوري موجود بوده و بدين مسئله که آيا سطح توليد بهينه تأمين کنندة نيازهاي غذايي جامعه مورد بررسي است يا نه ، بيتوجه است .
جدول ٥-سرانه روزانه کل موادغذاييموردنيازدرگروه محصولات دام وطيوروميزان (رجوع شود به تصویر صفحه) مأخذ: يافته هاي پژوهش ، برگرفته از وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکي (٢٠١٣ ,MOHME)؛ وزارت کشاورزي ايالات متحدة آمريکا (٢٠١٥ ,USAD) ارقام جدول ٦ نشان دهندة ميزان کل انرژي و مواد مغذي است که بايد در سال ١٣٩٥ و از طريق زيربخش دام و طيور کشور توليد ميشد تا اين زيربخش ميتوانست سهم خود را در تأمين امنيت غذايي کشور ايفا کند.
نتيجه گيري وپيشنهادها در تلاش براي بررسي ميزان تحقق دو هدف کمي و کيفي واحدهاي توليدي در زيربخش دام و طيور استان هاي کشور، به محاسبه کارآيي و اثربخشي امنيت غذايي توليدات اين واحدها در سال ١٣٩٥ پرداخته شد.