چکیده:
پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان بیخوابی مبتنی بر ذهنآگاهی و شناختی-رفتاری بر کیفیت خواب و تواناییهای شناختی زنان مبتلا به بیخوابی انجام شد. این پژوهش نیمهآزمایشی از نوع پیشآزمون- پسآزمون با گروه کنترل و پیگیری سهماهه بود. جامعه آماری پژوهش زنان با اختلال بیخوابی بودند که در سال 1399 به مرکز مشاوره یکی از دانشگاههای تهران مراجعه کرده بودند و از میان آنها تعداد 63 نفر به روش نمونهگیری هدفمند انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل (هر گروه 21نفر) جای داده شدند. هر دو گروه آزمایش به طور جداگانه در طی 8 جلسه، هفتهای یک جلسهی 45 تا 60 دقیقهای و به صورت انفرادی، تحت درمان قرار گرفتند. گروه کنترل هیچ مداخلهای دریافت نکرد. پرسشنامه کیفیت خواب و تواناییهای شناختی پیش از آغاز درمان، پایان جلسات درمان و 3ماه بعد به صورت انفرادی اجرا شد. دادهها با روش تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد هر دو درمان بیخوابی مبتنی بر ذهنآگاهی و شناختی-رفتاری بر کیفیت خواب و تواناییهای شناختی زنان مبتلا به بیخوابی تأثیرگذار بود. بین دو گروه در اثرگذاری تفاوت معناداری وجود نداشت. همچنین تفاوت بین پسآزمون و پیگیری معنادار نبود. نتیجهگیری: درمان بیخوابی مبتنی بر ذهنآگاهی و شناختی-رفتاری با کاهش برانگیختگی فیزیولوژیکی و نشخوار فکری، افزایش توجه و تمرکز میتوانند کیفیت خواب و تواناییهای شناختی را بهبود بخشند. بنابراین کاربرد دو روش درمان برای کاهش مشکلات زنان مبتلا به بیخوابی پیشنهاد میشود.
This study aims to compare the effectiveness of cognitive-behavioral and mindfulness therapies on sleep quality and cognitive abilities of women with insomnia. This research was quasi-experimental with a pretest-posttest design with a control group and a 3-month follow-up. The study's statistical population was women with insomnia disorder who referred to the counseling center of a university in Tehran in 2020. Among them, 63 people were selected through purposive sampling method and were randomly assigned in two experimental groups and one control group (21 people in each group). Both experimental groups were treated separately for 8 weekly 45 to 60-sessions. The control group did not receive any intervention. The Sleep Quality and Cognitive Ability Questionnaires were delivered individually at baseline, after the program, and after 3-months follow-up. Data were analyzed by repeated measures of variance analysis.The results showed that both interventions were similarly effective for improving the sleep quality and cognitive abilities of women with insomnia. There was no significant difference in effectiveness between the two groups. Also, the difference between post-test and follow-up stages was not significant.Treatment of insomnia based on mindfulness and cognitive-behavioral therapies can improve sleep quality and cognitive abilities by reducing physiological arousal and rumination and increasing the attention and concentration of patients. Therefore, the use of two therapy methods is recommended to reduce the problems of women with insomnia.
خلاصه ماشینی:
com بيخوابي مبتني بر ذهن آگاهي و شناختي-رفتاري با کاهش برانگيختگي فيزيولوژيکي و نشخوار فکري، افزايش توجه و تمرکز ميتوانند کيفيت خواب و تواناييهاي شناختي را بهبود بخشند؛ بنابراين کاربرد دو روش درمان براي کاهش مشکلات زنان مبتلا به بيخوابي پيشنهاد ميشود.
مرور ادبيات پژوهشي داخل ايران نشان ميدهد اثربخشي درمان شناختي- رفتاري و ذهن آگاهي براي بهبود کيفيت خواب و درمان بي خوابي بررسي شده اما به نظر ميرسد اثر اين دو روش درماني بر بهبود کيفيت خواب و تواناييهاي شناختي افراد داراي اختلال بيخوابي بررسي و مقايسه نشده است .
بحث و نتيجه گيري يافته هاي پژوهش حاضر اثربخشي درمان بيخوابي مبتني بر ذهن آگاهي و شناختي-رفتاري بر کيفيت خواب زنان مبتلا به بيخوابي را در مقايسه با گروه کنترل تأييد کردند.
يافته هاي اين پژوهش مبني بر عدم تفاوت معنادار در اثربخشي درمان بيخوابي مبتني بر ذهن آگاهي و شناختي-رفتاري بر کيفيت خواب زنان مبتلا به بيخوابي با پژوهش (گارلند و همکاران ، ٢٠١٤) همخواني دارد.
يافته هاي پژوهش حاضر نشان داد ميزان اثربخشي و تداوم اثرات درماني اثربخشي درمان بيخوابي مبتني بر ذهن آگاهي و شناختي-رفتاري بر کيفيت خواب يکسان بوده است .
يافته هاي پژوهش حاضر اثربخشي درمان بيخوابي مبتني بر ذهن آگاهي و شناختي - رفتاري بر تواناييهاي شناختي زنان مبتلا به بيخوابي را در مقايسه با گروه کنترل تأييد کردند.
Effectiveness of cognitive behavior therapy on the quality of sleep in elderly people with insomnia disorder.